Себебі, Өзбекстан осы жылдың сәуір айында ғана жалпы құны 60 миллион долларға жуық болатын ет өнімін импорттаған.

Қазақстан мен Қырғызстанның тірі мал мен ет экспортына шектеу қоюы елдегі өнімнің рекордтық деңгейде қымбаттауына әкеліп соғып отыр, деп хабарлайды inbusiness.kz сайтының тілшісі.

Бұл – құбылыс тек ала шапанды ағайындарға ғана тән емес, әлемнің көптеген елі бастан өткерер жайт. Тіпті, Қазақстанда да таяу арада еттің қолжетімсіз тағамға айналу қаупі бар. Бұған дейін ел тарихында бұрын-соңды болмаған оқиға туралы жазған едік. Ол – алғаш рет сиыр еті бағасының жылқы етінен асып түсуі, артық бағалануы. Сондықтан, ет бағасының қымбаттауы әлі де көптеген ел үшін маңызды тақырып болып қала бермек.

Өзбекстандықтар етті грамдап алуға мәжбүр

Олай етпеске амал жоқ. Өйткені, өткен жылдың наурызында Өзбекстанда ет бағасы айына 6,1 пайызға, жылына 21,6 пайызға қымбаттап отыр. Мұны елдің орталық банкі хабарлайды. Gazeta.uz сайтының жазуынша, бағаның күрт өсуіне көршілес елдердегі (Қазақстан және Қырғызстан) экспорттық шектеулер әсер еткен болуы ықтимал. Сондай-ақ, ішкі нарықтағы қажеттілік пен ұсыныстың азаюы да, импорт бағасының өсуі де тікелей себеп болған.

Еске салайық, Қазақстан мен Қырғызстан осыған дейін Өзбекстанға тірі мал экспортын шектеген еді. Сондықтан, ала шапанды ағайындарда ет импорты елде болмаған қарқынмен артып, рекордтық деңгейге жеткен. Әлеуметтік желілерде өзбекстандықтардың етті грамдап алып жатқаны туралы ақпараттар кездеседі. Сарапшылар жағдай бұлай жалғаса берсе, халық еркінен тыс жаппай вегетарианға айналуы мүмкін екенін жасырмайды.

Өзбекстан орталық банкі өз есебінде азық-түлік бойынша базалық инфляцияның жылдамдауының негізгі себебінің бірі ретінде еттің қымбаттауы екенін көрсеткен. Желтоқсан айымен салыстырғанда азық-түлікке қатысты базалық инфляция 1,4 пайыздық тармаққа артқаны белгілі. Сондай-ақ, өсімдік майларының бағасы да ырыққа көнер емес. Банктің мұны дүниежүзілік нарықтағы қымбатшылықпен де байланыстырады.

Қазақстан тірі малды, Қырғызстан етті экспорттауға тыйым салды

Еске салайық, Қазақстан 2024 жылдың 14 қыркүйегінен бастап ірі қара мен ұсақ малдың аналық басын шетелге шығаруға жарты жылға шектеу жасады. Бұл шектеу 6 айдан соң, яғни 2025 жылдың 14 наурызында аяқталуы тиіс еді, десе де ел Үкіметі 9 сәуірде шектеуді тағы жарты жылға созуға мәжбүр болды.

Екі жыл бұрын Қырғызстан елі де Өзбекстанға ет экспорттауға уақытша тыйым салды. Мұны олар ет тасымалының тым көбеюі ішкі нарыққа қатты әсер етіп, бағаның шарықтауына себеп болғанын хабарлаған. Сол себепті, 2025 жылдың 31 қаңтарынан бастап Қырғызстан ірі қара, ұсақ мал мен жылқыны үшінші елдерге де экспорттауға уақытша шектеу енгізгенді құп көрді.

– 2025 жылдың алғашқы төрт айында елдің ет импорты 197,1 миллион долларға жетті. Бұл былтырғы жылмен салыстырғанда 66,3 пайызға артық болып отыр. Импорттың негізгі бөлігін сиыр еті құраған: 156,2 миллион доллар немесе 86,8 пайыз. Физикалық өлшеммен алғанда, 2024 жылдың қаңтар-сәуірінде 21,5 мың тонна болса, 2025 жылы 38,7 мың тоннаға жеткен (+78,8%). Тауық еті де 24,8 пайызға артып, 18 мың тоннаны құрады. Құны – 22 миллион доллар (+33,6%). Қой етінің импорты 2,8 есеге артып, 6 333 тонна болды. Құны – 6,5 миллион доллар (өсім – 1%), – деп хабарлайды Өзбекстан кеден комитеті.

Сонымен, осы жылдың бір ғана сәуір айында Өзбекстан жалпы құны 58,9 миллион доллар болатын ет өнімін импорттап отыр. Оның 47,7 миллион доллары сиыр етіне тиесілі болған. Бұл өз кезегінде жаңа рекордты тіркеген. Мысалыға алсақ, наурыз айында аталған көрсеткіш 40,2 миллион доллар болған еді. Демек, былтырғы кезеңмен салыстырғанда сиыр еті импорты 1,91 есеге артқанын байқау қиын емес.

Ең қымбат және ең арзан ет қай елде?

Сиыр етінің бағасы бойынша Өзбекстан жер-жаһандағы 127 мемлекеттің арасынан 91-орынға жайғасып отыр. Бұл туралы Rost24 Тelegram арнасы хабарлады.

Numbeo халықаралық сервисінің мәліметінше, Өзбекстанда 7 наурызда бір келі сиыр етінің бағасы 8,1 АҚШ долларын құраған. Мысалыға алсақ, Қазақстан, Ресей, Қырғызстан және Тәжікстанда 7 доллардан сәл асады.

Негізінен Швейцария, Исландия, Оңтүстік Корея, Норвегия мен Люксембург әлемде сиыр еті ең қымбат бес елдің қатарында тұр. Тізімде көш бастаған – Швейцарияда бір келі еттің бағасы 44,3 АҚШ долларына бағаланады. Сонымен қатар, Исландияда – 38,7, Оңтүстік Кореяда – 28, Норвегияда – 26,8 болса, Люксембургте 23,9 АҚШ долларына 1 келі ғана ет сатып алуға мүмкіндік бар.

Ал ең арзан ет Кения (4,97), Гана (4,78), Нигерия (4,50), Уганда (12) және Пәкістанда (4,04) сатылуда. Әлбетте, бұл – бір ай бұрынғы статистика. Десе де, қазіргі уақытта сандар айтарлықтай құбылмаған болуы керек.

Осыған дейін "Елдегі ең қажетті өнімнің бағасы енді ешқашан төмендемейтін сияқты" деген тақырыпта да мақала жариялаған едік.