Қазақстан алдағы 3 жылда цифрлық елге айналу керек .
Бұл Президенттің міндетті стратегиялық тапсырмасы. Тіпті ол үшін жасанды интеллект және цифрлық даму министрлігі де құрылмақ. Мемлекет басшысы өзінің биылғы Жолдауында цифрлық өзгерістерге кеңінен тоқталды. Қасым-Жомарт Тоқаев өзекті мәселелерді осы сандық технологиялар арқылы шешуге шақырды. Бұл өзгерістер экономиканың әр саласын қамту керек деген нақты міндетті де жүктеді. Алдағы уақытта түрлі қызмет ақысын криптовалютамен төлеуге болатын толық цифрланған алғашқы қала пайда болатындығын да мәлімдеді.
Бұл Қасым-Жомарт Тоқаевтың Қазақстан халқына арнаған осымен 8-ші жолдауы. Ел дамуын айқындайтын, болашаққа бағдар болатын үндеуді дүйім жұрт асыға күтетіні анық. Ал атқарушы билік үшін межелі міндет артылатын маңызды күн. Содан болар Парламент палаталарының бірлескен отырысы өтетін зал алдында кісі қарасы көп. Депутаттар, облыс әкімдері, министрлер мен мемлекеттік компания жетекшілері тайлы тұяғы қалмай келген. Президенттің бүгінгі Жолдауын алдыңғы қатарда отырып тыңдауға қарапайым еңбек адамдары да арнайы шақыртылған. Бұл жұмысшы мамандықтар иесіне деген ерекше құрмет.
Әлібек Алпысбаев, «QARMET» АҚ Әлеуметтік-еңбек қатынастары бөлімінің бастығы:
- Елімізде жұмысшы мамандықтар жылының өтуі дұрыс деп білеміз. Оны тәжірибе барысында көрдік. Өйткені елімізде металлург, шахтер, энергетик, механик және басқа да сала қызметкерлері марапатталып, өз дәрежесіне жетіп жатыр.
Президенттің Жолдауын тыңдауға Атыраудан ат терлетіп келгендердің бірі — Гүлшара Оңдашева. «Шақырту алған кезде аса сене қойған жоқпын», — дейді тәжірибелі геолог.
Гүлшара Оңдашева, «Ембімұнайгаз» АҚ Геология және мұнай-газ кен орнын игеру бөлімінің геологы:
- Сене алмай тұрмын. Маған барасын дегенде «Қой, мүмкін емес, қателесіп кеткен шығар» деп ойладым. Біз қарапайым жұмысшымыз. Өзім де осы жерге келемін деп ойламадым. Қарапайым жұмысшы болып осы жерге келіп, қобалжып тұрмын.
Елде жасанды интеллект министрлігі құрылады
Қобалжудың жөні бар. Себебі қазір әлемде жаңа геосаяси тәртіп орныға бастады. Жер жаһандағы түрлі қақтығыстар мен соғыстар белең алып отыр. Тіпті жасанды интеллектіні пайдаланып, аса қауіпті қару жасайтындар да пайда болды. Осындай ауыр кезеңде елдігімізді нығайтып, дамудың даңғыл жолына түсу маңызды. Ауқымды міндеттерді жіпке тізген Президент алдағы 3 жылда Қазақстан міндетті түрде цифрлық елге айналу керектігін айтты. Бұл бағытта елде Жасанды интеллект және цифрлық даму министрлігін құру қажеттігін де тілге тиек етті.
Қасым-Жомарт Тоқаев, Қазақстан Республикасының Президенті:
- Біз жаппай цифрландыру және жасанды интеллект технологиясын барынша енгізу арқылы экономиканы жаңғыртуымыз қажет. Ол үшін ең алдымен Цифрлық кодексті тезірек қабылдаған жөн. Бұл заңда цифрландыру үдерісінің негізгі бағыттары, соның ішінде жасанды интеллект, платформалық экономика, үлкен дерекқорларды пайдалану және басқа да мәселелер айқындалуға тиіс. Жаңа технологиялық қалыптың ажырамас бөлігіне айналу үшін бүкіл мемлекеттік басқару жүйесін қайта құрып, оның азаматтар мүддесіне сай болуын қамтамасыз ету, сондай-ақ ашықтығы мен тиімділігін еселеп арттыру керек. Сондықтан қазіргі құзырлы министрліктің негізінде Жасанды интеллект және цифрлық даму министрлігін құру қажет деп санаймын. Жаңа министрлікті Премьер-министрдің орынбасары деңгейіндегі маман басқаруы керек.
Alatau Сity – келешектің қаласы
Ел экономикасының барлық саласын жаңғырту үшін де Үкімет жаппай жасанды интеллектіні енгізуі қажет. Соның бір мысалы ауқымды мега жоба — Alatau City. Бұл аймақтағы толық цифрланған алғашқы қалаға айналуға тиіс. Шаһарда Smart City технологияларын қолданудан бастап тауарлар мен қызмет ақысын криптовалютамен төлеуге дейінгі жаңалықтың барлығы енгізілуі керек. Бүгін Президент жауаптылар алдына осындай ауқымды міндет жүктеді. Мемлекет басшысының пікірінше, бұл қала еліміздің келешектегі келбетін танытпақ.
Қасым-Жомарт Тоқаев, Қазақстан Республикасының Президенті:
- Жақында Қытайға барған сапарымда әлемнің жетекші компанияларымен құны миллиардтаған қаржы тұратын келісімдер жасалды. Шэньчжэнь жаһандық технополисін салуға қатысқан сондай компанияның бірі енді Alatau City жобасын жүзеге асыруға тікелей атсалысады. Келесі қадам – Alatau City-дің мықты институционалдық негіздерін қалыптастыру. Қаланы ел Үкіметіне тікелей бағынатындай етіп, оған арнайы мәртебе беру туралы жарлықты он күн ішінде әзірлеу керек. Содан кейін жарты жылдан асырмай, жеке заң қабылдау қажет. Құжатта қаланы басқару режимі, оның қаржылық моделі және басқа да маңызды мәселелер қамтылуға тиіс. Арнайы құқықтық мәртебе – қалаға берілетін артықшылық емес, жобаның қағаз жүзінде қалып қоймай, нақты іске асуына қажетті шара немесе құрал екенін айта кеткен жөн.
Аэро-геофизика зерттеулері жаңғыртылады
Мемлекет басшысының биылғы Жолдауы негізінен инновация мен цифрлық шешімдерге негізделді. «Сандық технологияларды геологиялық барлау жұмысында да кеңінен пайдалану керек», — деді Президент. Атап айтқанда, жер қойнауының заманауи картасын жасау қажет. Мұндай қадам кен орындарының әлеуетін жаңа сапалық тұрғыдан бағалауға мүмкіндік бермек.
Қасым-Жомарт Тоқаев, Қазақстан Республикасының Президенті:
- Елімізде ауқымды аэро-геофизика зерттеулері әбден ескірген. Келесі жылдың ортасына дейін озық халықаралық стандарттарға сай сертификаты бар зертхана ашу керек. Оны Ұлттық геологиялық қызметтің базасында құрған жөн. Жер қойнауына қатысты мәліметтің бәрін, ең алдымен жасанды интеллектіні енгізу арқылы жүйелеп, цифрландыру қажет. Геологиялық барлау саласы ауқымды инвестицияға мұқтаж. Үкімет бұл өзекті мәселені ескеру керек. Геологиялық барлау және жер қойнауын игеру саласындағы реформалардың заң жүзіндегі және іс жүзіндегі рәсімдерін жыл соңына дейін аяқтау керек.
Президент: Жерді цифрлық конкурс арқылы бөлу қажет
Соңғы 3 жыл көлемінде ауыл шаруашылығы мақсатындағы 13,5 млн гектардан астам жер мемлекет меншігіне қайтарылды. Бүгінде әкімдіктер соның жартысына жуығын ғана жаңа игерушілерге бөліп берген. Енді Президент жергілікті атқамінерлерге келер жылдың ортасына дейін уақыт беріп, барлығын тең үлестіруді міндеттеді. Шешім цифрлық форматта, электронды конкурстар арқылы қабылдануы тиіс. Яғни бармақ басты көз қысты әрекеттерге жол берілмейді. Ол үшін Үкімет жыл соңына дейін заңнамаға қажетті өзгертулерді ұсынуы керек.
Қасым-Жомарт Тоқаев, Қазақстан Республикасының Президенті:
- Бұл салада цифрлық технологияларды кеңінен қолдану айрықша маңызды. Қазірдің өзінде космомониторинг және геоталдау жүйесі пайдаланылмай жатқан жерлерді анықтап, оның бәрін қайтаруға септігін тигізіп жатыр. Жұмысты жалғастыру қажет. Жасанды интеллектіні қолданып, ауыл шаруашылығы жерлеріне спутникпен мониторинг жасаудың тиімділігін арттыру керек. Соның негізінде жердің сапасына, егіннің шығымына, дәнді-дақылдардың жай-күйіне және қай жерге қандай дақыл егілгеніне терең талдау жасалуға тиіс. Бұл – орман шаруашылығына да қатысты мәселе. Солтүстік Қазақстан облысында 9 мың гектар орманның иесіз жатқаны анықталды.
Жасанды интеллект – мектептен бастап
Қазақстан Халқына арнаған Жолдауында Президент өзекті мәселелерді цифрлық өзгерістер арқылы шешуге шақырды. Қазір мемлекет басшысының тапсырмасымен 100 мыңға жуық студент Al-Sana бағдарламасы бойынша оқытылып жатыр. Енді жасанды интеллектімен жұмыс істеу құзыретін мектеп қабырғасынан бастап қалыптастыру қажет. Осы ретте Президент «Qazaq Digital Mektebi» атты шағын жинақтың оқушыларға арналған үлгісін әзірлеуді тапсырды.
Президенттің бүгінгі Жолдауы – ел дамуының жаңа кезеңіне қадам басудың айқын бағдары. Құжаттың өзегінде – цифрлық трансформация, инвестициялық тартымдылық, азық-түлік қауіпсіздігі, жасыл энергетика және өңдеуші өнеркәсіптің дамуы тұр. Бұл бағытта мемлекет пен бизнес, ғылым мен технология, азаматтар мен билік бір мақсатта тоғысып, әлемдік бәсекеге қабілетті қуатты Қазақстанды құру міндетін орындауы қажет. Басты мақсат – әділдікке, инновацияға және тиімділікке негізделген жаңа экономикалық модель қалыптастыру. Бұл – Жаңа Қазақстанның берік іргетасы болмақ.
Авторлары: Риат Шони, Ержан Қанапияұлы
