Әлемдегі ең үлкен заң шығарушы орган Қытайда. Көрші елдің бір палаталы парламентінде 3000-ға тарта депутат жұмыс істейді . Алайда бұл мемлекеттің моделі басқа елдердің дәстүрлі парламенттік жүйесінен ерекшеленеді. 70 жыл бұрын қалыптасқан жүйенің тиімділігі неде?

Руслан Бақытбекұлы, тілші:

- Иә, Қытай Халық Республикасында әлемде кең таралған басқару үлгілерінің бірі бір палаталы парламенттік жүйе қабылданған. Бірақ оның рөлін Бүкілқытай халық өкілдері жиналысы атқарады. Кейде оны Ұлттық халық конгресі деп атайды. Елдің Конституциясы бойынша мемлекеттің ең жоғары билік органы.

Бұл жүйе 1954 жылдан бастап қалыптасты. Дәл осы жылы елдің Конститутиясы қабылданып, Бүкілқытай халық өкілдері жиналысы құрылды. Заңға сәйкес оның құрамындағы депутаттар провинциялар мен аймақтардан, Қытай халық азаттық армиясы қатарынан және түрлі қоғамдық ұйымдардан сайланады. Сайлану мерзімі 5 жыл. Орган Конституция мен заңдарды өзгертуге, Қытай төрағасын және төрағаның орынбасарын сайлауға, ел үкіметін бекіту, Халықтық жоғары сот пен прокуратура басшыларын сайлауға өкілетті. 3000-ға жуық депутаттан құралған ұжым жылына бір рет көктемде жиналады. Ал күнделікті жұмысты Тұрақты комитеті жүргізеді.

Айта кету керек, депутаттардың басым көпшілігі – Қытай коммунистік партиясының мүшелері. Ал қалғандары қосалқы партиялардан сайланады. Бұл елдің парламенті партиялық бақылауда екенін көрсетеді. Бұл модельдің артықшылығы мемлекеттік деңгейдегі шешімдер жылдам қабылданады. Бір палаталы болғандықтан, заңдар мен стратегиялық бағдарламалар тез шешімін табады. Қытайдың тәжірибесі көрсеткендей, бұл ұлттық бірлік пен тұрақтылықты қамтамасыз етті. Сонымен қатар ресурстары үнемдеуге де зор септігі бар.

Қытайдың қазіргі деңгейге жеткеніне қарағанда бұл тәжірибенің тиімділігі жоғары. Елдің саяси тұрақтылығы мен даму қарқынына оң әсерін тигізген сыңайлы. Дей тұра бұл аумағы үлкен ел және халқы көп болғандықтан, басқарудың тиімділігін арттырған болуы мүмкін. Әрине, бұл біздің Президент айтқандай, жан-жақты талдауды, халықаралық тәжірибені ескеруді қажет ететін маңызды шаруа.

Авторлары: Руслан Бақытбекұлы, Мадияр Ерсайын