Қытайда жыл сайын 10 жаңа ядролық реактор салу туралы шешім қабылданады.
Бұл ел үкіметінің атом энергетикасын дамытуға күш салып жатқандығының дәлелі. Әсіресе 2022 жылдан бері бұл салаға ерекше мән беріле бастады. Енді халықаралық ынтымақтастықты нығайтып ядролық технологияларды шетелдерге экспорттауға ден қойып отыр.
Руслан Бақытбекұлы, тілші:
- Қытайда атом энергетикасы жаңартылған энергиямен қатар жүретін таза энергия көздерінің бірі ретінде қарастырылады. Бұл елдің атом энергетикасының даму тарихы 40 жылға жуықтайды. Ең бірінші Циньшань-1 АЭС-і салынған. Бұл алғаш рет жергілікті мамандарымен жасалған ядролық реактор. Қытайлар мұны шетелдіктерден технологиялық тәуелсіздік алған кезең деп санайды.
Циньшань АЭС-і Шанхай қаласының маңында Шығыс-Қытай теңізінің жағасына салынған. Ең тұрақты әрі сенімді кешендердің бірі саналады. Оның өзгелерден ерекшелігі аралас технология қолданылған. Құрылыстың бірінші кезеңінде қуаты 300 мегаваттық CNP-300 қытай реакторы тұрғызылды. Екінші рет реактордың CNP-600 жетілдірілген түрі салынған. Ал үшінші кезеңде канадалық технологиямен CANDU реакторын орнатты. Қазір бас-аяғы 7 энергоблок жұмыс істеп тұр. Мұнда 2019 жылғы жасалған мониторингке сәйкес 800 млрд киловатт сағат энергия өндірілген. Осының арқасында 740 млн тонна атмосфераға бөлінетін көміртек шығындылары азайған. Бүгінде АЭС Қытайдағы көптеген инженерлер мен ядролық физиктер мен энергетиктердің тәжірибе алаңына айналып отыр. Жуырда қытайлық ғалымдар осы АЭС базасында иттрий-90 өндіру тәсілін игерді. Бұл микросфера медицицинада пайдаланылады. Бауыр ісігін емдеуге радиоактивті препарат ретінде қолданылады.
Ли Шишэн, АЭС бас инженерінің орынбасары:
- Реакторда нейтрондардың ағыны тұрақты жұмыс істей алады. Белсендіру, қолдану аймағы өте үлкен. Реактордың бұл түрін пайдалану арқылы өндірісті ұлғайтып, шығындарды азайтуға және үздіксіз өндіруге болады.
Бұған дейін бұл ел АЭС-ке қажетті қондырғылардың басым бөлігін шетелдерден экспорттап келді. Қытай билігі бұған стратегиялық мән беріп бүгінде құрылысқа керекті 90 пайыз жабдықты өздері шығарып әлемді мойындатты. Дей тұра қытайлар атом энергетикасы саласында әртүрлі реактор технологиясын енгізіп жатыр. Негізінен өз өнмідері үшінші буынды Хуалонг 1,АР – 1000, және пилоттық жоба ретінде жоғары температуралы газды реакторларды іске асырып жатыр. Қазір ел аумағында жалпы саны 60-қа жуық реактор тұрақты жұмыс істеп тұр. 28-інің құрылысы жалғасуда. Енді халықаралық ынтымақтастықты нығайтып ядролық технологияларды шетелдерге экспорттауға ұмтылып жатыр. Бұған дейін Пәкістанға реактор салып берген. Аргентина, Түркия, Сауд Арабиясымен келіссөз жүргізілді.
Руслан Бақытбекұлы, тілші:
- Елде 2022 жылдан бері жыл сайын кемінде 10 жаңа энергоблок салу туралы шешім қабылданады. Бұл ел билігінің атом энергетикасын дамытуға деген ұмтылысын көрсетеді. Қытай ядролық қуатты стратегиялық құрал ретінде пайдаланып жаңа әлеуметтік-экономикалық даму қажеттіліктерін қанағаттандыруды көздеп отыр. Сондай-ақ халықаралық кеңістіктегі климаттық міндеттемелерін орындауға бағыттайды.
Руслан Бақытбекұлы, Мадияр Ерсайын
