Қазақстанның тау-кен металлургия саласы ірі салық төлеуші мен жұмыс беруші ғана емес, сонымен қатар өңірлердегі шағын және орта кәсіпкерліктерге (ШОБ) тірек болатын маңызды кешен. Шахталар, фабрикалар мен зауыттардың айналасында шағын кәсіпкерліктің дамуы үшін қолайлы орта қалыптасып, бұл жергілікті бизнестің өсуіне жол ашып отыр. Өңірлердегі бұл әсерді нақтырақ түсіну үшін кешеннің жетекші компанияларының тәжірибесін қарастырайық.

"ШОБ белдеуі": мемлекет жергілікті жеткізу тізбектерін қалай ынталандырады

"ШОБ белдеуі" – ірі кәсіпорындардың айналасында орналасқан шағын және орта кәсіпкерліктерге мемлекеттің қолдау білдіруін айтайды. Себебі өнеркәсіптің басым бөлігі моноқалаларда шоғырланған. Ал жергілікті кәсіпкерлермен ынтымақтастық өндірістің барлық сатысын толықтырып, жаңа жұмыс орындарын ашуға және отандық өндірісті дамытуға мүмкіндік береді. Бұрын мұндай келісімдер кәсіпорындардың жеке қалауы бойынша жасалса, қазір ұзақ мерзімді офтейк-шарттар мен басқа да қолдау құралдары заң жүзінде бекітілген. Қазақстанның тау-кен металлургия кәсіпорындары әрдайым осы бағытқа мән беріп, шахталар мен зауыттардың айналасында жеткізушілер мен қызмет көрсету экожүйесін дамытып келеді.

Тау-кен металлургия кешеніндегі шағын бизнес: құрылыс материалдарынан IT-қызметтерге дейін

Тау-кен металлургия кешені жыл сайын мемлекеттік бюджетке 2,5-3 трлн теңгеге жуық салық аударымын түсіреді. Сала валюталық түсімнің негізгі көзіне айналып, тұтастай экономикаға мультипликативтік әсер береді. Бүгінде жергілікті сұранысты жоғары жалақы арттырады. Бұл өз кезегінде жаңа қонақүйлер, қызмет көрсету кәсіпорындары, жөндеу шеберханалары, зертханалар мен басқа да бизнестердің ашылуына серпін береді. Осылайша, өндірістік тізбек тұрақты жұмысын қамтамасыз ететін, өңірлердің экономикасын дамытатын қолайлы кәсіпкерлік орта қалыптасады. Кешен кәсіпорындарының жұмысы тікелей 16 моноқаланың экономикасына әсер ететінін ескеру де маңызды.

Жергілікті шағын және орта бизнес құрылыс материалдары мен арнайы техниканы жеткізумен, жөндеу, логистика және басқа да қызмет көрсету түрлерімен айналысады. Сонымен қатар жұмысшыларға тамақ ұсыну мен тұрмыстық қызмет көрсетіп, цифрлық шешімдер мен автоматтандыруды енгізеді. Өнеркәсіп саласының ірі кәсіпорындары олармен ұзақ мерзімді келісім-шарттар жасасады. Бұл тұрақты сұранысты қамтамасыз етіп, болашақты жоспарлауға мүмкіндік береді. Осылайша, тау-кен металлургия кешені мен шағын және орта бизнес арасындағы өзара әрекет экономикалық мультипликативтік әсер тудырады. Сатып алу мен қызметке жұмсалған әр теңге өңір экономикасына пайда әкеліп, тек кәсіпорындарға ғана емес, моноқала тұрғындарының өмір сапасын жақсартуға әсер етеді.

Жұмыс орындары мен экономикалық әсер

Тау-кен металлургия кешенінде (ТМК) өндірілген әрбір өнім бірден экономикаға әсер етіп, қосалқы салаларды дамытып, жаңа жұмыс орындарын ашуға және инфрақұрылымды нығайтуға ықпал етеді. Мысалы, ERG компаниясының 2022 жылға жүргізген зерттеуіне сәйкес, кәсіпорынның әлеуметтік-экономикалық дамуға қосқан толық үлесін есептегенде, компания өндірген әрбір 100 теңге ел экономикасына қосымша 76 теңге құн қалыптастырады.

Сала сарапшысы Марат Шибутовтың 2025 жылы жүргізген шолуына қарағанда, ТМК-дегі бір жұмыс орны қосалқы салаларда 2-3 жаңа жұмыс орнын тудырады. Мәселен, ERG-де 60 мыңнан астам қызметкер тағы 116 мың жанама жұмыс орнын қамтамасыз етеді, ал KPMG зерттеуі көрсеткендей, "Қазақмыс" үшін ТМК-дегі 200 мың жұмысшы шамамен 600 мың жұмыс орнын қосалқы салаларда қалыптастырады.

Негізгі инфрақұрылым және кооперация

Тау-кен металлургия кешені (ТМК) тек өндіріс қана емес, өте маңызды инфрақұрылымды да басқарады. Электр станциялары мен қазандықтардан бастап, теміржол желілеріне дейін. Бұл кешендер тасымалдың тиімділігін қамтамасыз етіп, энергетика, машина жасау, өңдеу өнеркәсібі, теміржол қызметтері мен шағын және орта бизнестің дамуына серпін береді. Мысалы, Қазақстандағы электр станцияларының 67%-ы көмірмен жұмыс істейді, ал алюминий, мыс және қорғасынның тұрақты жеткізілуі ішкі нарықта жоғары технологиялық өнімдерді, оның ішінде кабель өндірісі мен автокомпоненттерді қолдауға мүмкіндік береді.

Үлкен кәсіпорындардың айналасында дәстүрлі түрде шағын және орта бизнес "аймақтары" қалыптасып, жаңа қосылған құн тізбектері мен ішкі кооперацияны дамытады.

Сондай‑ақ сала ғылыми-техникалық дамуға үлес қосып, шикізатты өндіру мен өңдеуде жаңа шешімдерді енгізеді. Бұл экономиканың бәсекеге қабілеттілігін арттырады.

Тау-кен металлургия кешенінің айналасында экономика қалай қалыптасады: мысалдар

Қазақмыс

Бүгінде "Қазақмыс" тек металл өндіруші кәсіпорын ғана емес, өңірлердегі жүздеген шағын және орта бизнеске тірек болатын жүйеге айналды. 2025 жылдың тоғыз айының қорытындысы бойынша компанияның тауарлар, жұмыстар мен қызметтерге жұмсаған қаржының жалпы көлемі 450 млрд теңгені құрады. Оның ішінде отандық өндіріс пен қызметтердің үлесі 79%-ға жетті.

Кәсіпорын тауарларға 112,3 млрд теңге жұмсаған, оның шамамен 28 млрд теңгесі қазақстандық жеткізушілерге тиесілі. Бұл осы сатыдағы барлық сатып алудың төрттен бірін құрайды. Ең үлкен көлем жұмыстар мен қызметтерге жұмсалған. Айта кетсек, 337,6 млрд теңге, оның 97%-ы (328,5 млрд теңге) жергілікті мердігерлерге тиесілі.

Казақмыстың серіктестері қатарында 1444 компания бар, олардың 788-і жеткізуші және 656-сы мердігер. Олардың басым бөлігі шағын және орта бизнеске жатады.

Сатып алу процесіне логистика мен көлік, жөндеу жұмыстары мен инжиниринг, тамақтандыру және тұрмыстық қызметтер, IT-сервистер, сондай-ақ әртүрлі кәсіби қызметтер кіреді. Мұндай тәсіл шағын кәсіпорындарға тұрақты тапсырыстар алып, өндірісті кеңейтуге, өңірлерде жаңа жұмыс орындарын құруға мүмкіндік береді.

"Қазақмыс" отандық өнімнің үлесін жүйелі түрде арттырып келеді. Жаңа жергілікті өндірістерді дамыту үшін кәсіпорын офтейк-шарттарды іске қосады, отандық жеткізушілермен ұзақ мерзімді келісімдерге отырады және отандық өнімді қолдайды.

Мысалы, "Қазақмыс" корпорациясы Ұлытауда Ulytau Industrial Company компаниясымен оффтейк келісімге келіп, аэрозольден қорғайтын қалыпталған респираторлар өндіруге 2,2 млрд теңге бөлді.

Сондай-ақ кәсіпорын Ulytau Kus шаруашылығын кеңейтуге көмектесіп, жаңа орынға көшуіне қаржы құйды. Бұрын тек жұмыртқа өндіретін қожалық енді құрамажем және құс етін де шығара бастады. Нәтижесінде шаруашылық өңірдің азық-түлікке деген негізгі сұранысын өз күшімен өтеуге жақындай түсті.

Жезқазған мен Сәтбаев тұрғындарын қолдау үшін "Қазақмыс" "Жанұя" минимаркеттер желісімен бірігіп, әлеуметтік маңызы бар тауарларды қолжетімді бағамен ұсынатын дүкендер желісін ашты. Компания бұл іске 500 млн теңге бөліп, дүкендердің тоқтаусыз жұмыс істеуі үшін коммуналдық төлемдерін өз мойнына алды. 2024 жылдың маусымында "Қазақмыс" Жезқазғандағы бес минимаркетті тегін берген. Бүгінде "ӘКК "Ұлытау" АҚ сол дүкендердің үшеуін шаруа қожалықтарына субарендаға тапсырды. Бұл дүкендерде жергілікті ауыл шаруашылығы өнімдері сатылады.

Алтыналмас

2025 жылдың тоғыз айында компания 42,1 млрд теңгеге тауарлар мен қызметтер сатып алды, оның 99%-ы Қазақстандағы жеткізушілер мен мердігерлерге тиесілі болды. Жергілікті кәсіпорындар 14,4 млрд теңгеге барлық жұмыстарды толық көлемде орындады. Қызмет көрсету саласында жергілікті құрам 99%-ға жетті (13,7 млрд теңге). Тіпті тауарлық-материалдық құндылықтар жеткізуінде, әдетте импорт үлесі жоғары болғанымен, көлемнің үштен екісінен астамын (72%) отандық өндірушілер қамтамасыз етті.

Жеке бағыт – шағын және орта бизнесті қолдау. Кәсіпорын жобаларына ШОБ сегментінен 83 жеткізуші мен мердігер қатысып отыр, оларға жасалған сатып алудың жалпы көлемі 6,2 млрд теңгені құрады. Тек ағымдағы жылы 68 шағын кәсіпорыннан 1 млрд теңгеден астам тауар мен қызмет алынған.

Шағын бизнес ең өзекті және қолданбалы салаларда тапсырыстар алады. Оларға корпоративтік және өндірістік шараларды ұйымдастыру, логистика мен тасымалдау, тұрмыстық тауарлар мен жабдықтарды жеткізу, сондай-ақ қызметкерлерді вахталық режимде жеткізу сияқты транспорттық қызмет көрсету кіреді.

ERG

ERG Қазақстандағы өндіріс орындарымен жұмысты күшейтіп, жергілікті жеткізу тізбегін жүйелі түрде кеңейтіп келеді. 2022 жылы кәсіпорын отандық өндірушілерден тауар, жұмыс және қызметтерді 1,07 трлн теңгеге сатып алған болса (барлық сатып алудың 62%), 2023 жылы бұл көрсеткіш 1,21 трлн теңгеге немесе 68%-ға дейін өсті. Ал 2024 жылы ERG жергілікті сатып алуды 1,27 трлн теңгеге жеткізіп, 75% деңгейіне шығарды. Бұл компания үшін рекордтық көрсеткіш.

Жеткізу жүйесінде шағын және орта бизнестің рөлі ерекше. ERG-дің сатып алу порталында 1,6 мыңнан астам аттестатталған жеткізуші тіркелген, олардың 347-сі – жеке кәсіпкерлер. Тек 2024 жылдың өзінде ғана компания жеке кәсіпкерлерден 8,8 млрд теңгенің тауарлары мен қызметтерін сатып алған.

ERG шағын бизнеске де кең ауқымды жұмыстар мен жеткізілімдерді сеніп тапсырады. Оларға қауіпсіздік қызметтері, оның ішінде тау‑кен және көлік техникаларына техникалық қызмет көрсету, жарықтандыру құралдары кіреді. Сонымен қатар тамақ пен сусын жеткізу, ағаш өнімдері, жобалау‑іздестіру жұмыстары, құю және қалыптау жабдықтары, көлік қызметтері де сеніп тапсырылған. Бұдан бөлек, сұйықтық пен газды бөлуге арналған инфрақұрылым нысандарын салу және мамандандырылған кеңес беру қызметтері, оның ішінде экологиялық аудит жатады.

Кәсіпорын еліміздің түкпір-түкпірінде орналасқан шағын және орта бизнеспен белсенді жұмыс істейді. Мысалы, Павлодар облысында ERG Format Mach Company ЖШС-пен 12,3 млрд теңгеге жабдық пен теміржол техникасына арналған бөлшектерді өндіруге оффтейк-келісім жасады. Шығыс Қазақстан облысында "Қазақстандық өнеркәсіптік кәсіпорын" ЖШС-пен 1,4 млрд теңгеге насостарға арналған бөлшектерді өндіру қамтамасыз етілді. Ақтөбе облысында болса, "Каспий плюс" ЖШС-пен 1 млрд теңгеге редукторлар мен арматураларды өндіру бойынша ұзақ мерзімді келісімдер жасады, сондай-ақ "AIZA" мен "Дузжасар" сияқты жеке кәсіпкерліктермен 58,9 млн теңгеге тұрмыстық және сұйық сабын өндіру келісімдеріне қол қойды.

Компания шағын және орта бизнестің кен өндіру мен қайта өңдеу саласында өсуіне мүмкіндік беретін бірнеше бағытты белгілейді. Арнайы басымдық берілетін өнімдер қатарына жарылғыштарды іске қосу құралдары, байыту жабдығына арналған бөлшектер, роторлы экскаваторларға арналған қазықтар, жоғары кернеулі жабдықтар, масштабты бөгде қалдықтарды азайтатын химиялық заттар (антискалантар), биоцидтер мен коагулянттар, жеке қорғау құралдары, гидроцилиндрлер және мойынтіректер жатады.

KAZ Minerals

KAZ Minerals тобы Қазақстандық компаниялармен ынтымақтастығын белсенді түрде дамытып келеді. 2024 жылы тауарлар, жұмыстар мен қызметтерге жалпы 507 млрд теңге жұмсалған, оның 289 млрд теңгесі (57%) отандық өндірушілердің өнімдеріне бағытталған. Осылайша, жергілікті өнімнің үлесі 52%-ды құрап, 262 млрд теңгеге жеткен.

Кәсіпорын Қазақстанның 96 өндірушісімен және 295 қызмет жеткізушісімен жұмыс істейді. Сонымен бірге KAZ Minerals жергілікті өндірушілер тізімін кеңейту арқылы ел ішінде құн үлесін арттыруды жалғастыруда.

Шағын бизнес икемділік пен жергілікті қатысуды қажет ететін салаларда көп белсенділік көрсетеді. Оларға канцелярлық және тұрмыстық тауарлар, жеке қорғау құралдары, гидравликалық шлангтер, полиграфиялық қызметтер, тұрмыстық қалдықтарды шығару, ғимараттар мен құрылымдарды шағын жөндеу, аумақты тазалау сияқты бағыттар жатады.

KAZ Minerals кәсіпкерлерді қолдауға бағытталған бірқатар негізгі бағдарламаларды жүзеге асырып келеді. Атап айтқанда, кәсіпорын қазақстандық өндірушілермен ұзақ мерзімге кепілді сатып алу шарттарын жасасады және жаңа өндірістерді игеру үшін офтейк-келісімшарттарды іске қосады. Жергілікті компаниялардың қатысуымен жеке қорғаныс құралдарының жәрмеңкелерін ұйымдастырады. Сонымен қатар топтың ішкі жүйелерінде тіркелу және тендерлік рәсімдер бойынша онлайн оқыту жүргізеді. Ал өндірушілерге жаңа өнім түрлерін игеру жолдарын түсіндіріп, өнім қатарын кеңейтуіне әрі жаңа келісімшарттарға қол жеткізуіне қолдау көрсетеді.

Жергіліктендірудің ең айқын мысалдарының бірі – KAZ Minerals-пен ұзақ мерзімді әріптестік орнатып, соның негізінде Қазақстанда толыққанды өндірістік және сервистік орталықтар құрған компаниялар.

CAT техникасының өндірушісін Қазақстанда таныстыратын Borusan Makina кәсіпорны Қарағандыда аумағы 90 мың шаршы метрді құрайтын супер-орталық ашты. Мұнда ауыр тау-кен техникасын қалпына келтіру және жөндеу жұмыстары жүргізіледі. Сонымен қатар қозғалтқыштар, гидравликалық цилиндрлер мен беріліс қораптары сияқты ірі тораптар жөнделеді. Орталықта самосвалдарға арналған кузовтар, шөміштер және су шашатын цистерналар да өндіріледі. Жобаға шамамен 47 млн АҚШ доллары инвестиция салынып, 520 маман тұрақты жұмыспен қамтылды.

Hitachi техникасының Қазақстандағы ресми дилері – Eurasian Machinery компаниясы да Қарағандыда аумағы 29 мың шаршы метр болатын орталықты іске қосты. Мұнда қойма ғимараттары, техниканы қалпына келтіру және жөндеу цехтары орналасқан. Орталықта қозғалтқыштар, гидравликалық цилиндрлер, беріліс қораптары, гидравликалық қозғалтқыштар мен гидравликалық сорғылар жөнделеді. Нәтижесінде 65 жаңа жұмыс орны ашылды.

Komatsu техникасының ресми дилері – Komek Machinery Kazakhstan компаниясы 2009 жылы Астанада аумағы 6,8 мың шаршы метр болатын сервистік орталық ашқан. Орталықта қойма алаңдары мен жөндеу цехтары бар. Мұнда күрделі тораптар, беріліс қораптар, дизель қозғалтқыштарымен жұмыс жүргізіліп, негізгі бөлшектерге механикалық өңдеу жасалады.

Кәсіпорынның тағы да бір сервистік орталығы – FLSmidth 2021 жылдан бері Қарағандыда жұмыс істеп келеді. Жалпы аумағы 5,2 мың шаршы метр болатын орталықта механикалық цех пен қойма ғимараттары бар. Мұнда жабдықтарды жөндеу және қалпына келтіру жұмыстары жүргізіледі, оның ішінде конусты ұсатқыштардың біліктері мен жоғары қысымды білікті престерге қызмет көрсетіледі. Кәсіпорын шетелге жібермей-ақ, Қарағандының өзінде жоғары қысымды білікті престің шиналарын жөндеу және қалпына келтіру үшін заманауи жабдық сатып алды. Орталықты құруға 4,7 млн АҚШ доллары жұмсалып, 60 адам тұрақты жұмыспен қамтылды.

KAZ Minerals компаниясының бастамасымен Weir Minerals Алматыда жабдықтарды қаптау және резеңкелендіру цехын іске қосты. Мұнда сорғы жабдықтары жөнделіп, қайта қалпына келтіріледі. Бұл техниканың қызмет ету мерзімін ұзартып, өндірістік шығындарды азайтуға және шетелдік мамандарға тәуелділікті азайтады. Аумағы 3,3 мың шаршы метрден асатын суперорталықтың құрамына қойма ғимараттары, қаптау цехы және автоклав кіреді. Жобаға 2 млн фунт стерлинг инвестиция салынып, 146 жұмыс орны ашылды.

WEG кәсіпорны Алматыда қозғалтқыш беріліс жүйелерді жинау және жөндеу өндірісін ұйымдастырды. Жалпы аумағы 1,1 мың шаршы метрді құрайтын жобаға 1 млн АҚШ доллардан астам инвестиция салынды. Нәтижесінде 27 маман тұрақты жұмыспен қамтылды.

Бұрғылау және жарылғыш заттар саласындағы көшбасшы Orica компаниясы 2023 жылғы шілдеде Өскеменде Power Split атты патрондалған жарылғыш заттар өндірісін іске қосты. Бұл өнім карьерлердің контурлық жарылысында төбелердің қалыпты құрылуын қамтамасыз етеді, қауіп-қатерді азайтып, өндірістік қауіпсіздікті арттырады. Жобаның инвестициясы 50 млн АҚШ долларын құрады.

Казцинк

Казцинк – жай ғана ірі өнеркәсіптік компания емес. Кәсіпорын жұмыс істейтін қалалар үшін мыңдаған адамның тірегі әрі қаланың дамуына серпін беретін орталық болып саналады. Әр жыл сайын кәсіпорын шамамен 3 мың қазақстандық компанияға жұмыс пен тапсырыс береді, бұл 250 мыңнан астам адамның экономикалық тұрақтылығына тікелей әсер етеді.

2024 жылы компания отандық өндірушілерден тауарлар, жұмыстар мен қызметтерге 800 млрд теңгеден астам қаражат жұмсады. Бұл – жылдық сатып алудың үштен екісіне тең. Мұнда бір реттік мәмілелер емес, жүйелі қолдау саясаты жүргізіледі: өңірдегі кәсіпкерлерді қолдау арқылы қаражат жергілікті экономикада қалады, ал бизнес тұрақты және біртіндеп өседі.

Казцинк компаниясының ұстанымы – тек тапсырыс беру ғана емес, жергілікті өндірушілерді нығайтуға көмек көрсету.

Мысалы, SP JET енді компанияның гидравликалық цилиндрлерге, тығыздағыштарға және резеңкелі техникалық бұйымдарға деген қажеттілігін толық қамтамасыз етеді. Бұрын осы өнімдерді Швеция, Финляндия, АҚШ және Жапониядан алу қажет болатын. Бұл жетістікке жылдар бойғы ынтымақтастық, технологияны трансферлеу және офтейк-келісімшарт ықпал етті. Нәтижесінде кәсіпорын бизнеске сенімділік пен өсудің жаңа мүмкіндігін берді.

Георгиев зауытының тарихы да ұқсас. Казцинкпен серіктестік арқасында зауытта Қазақстанда бірегей газификацияланған үлгілер бойынша құйма өндірісі пайда болды. Бұл кәсіпорын үшін технологиялық деңгейін көтеруге және жаңа нарықтарға шығуға нақты мүмкіндік болды.

Казцинк компаниясының қолдауы тек сатып алумен шектелмейді. Компания өз зауыты "Казцинкмаш" өндірісін жаңғыртуға 27 млрд теңгеден астам инвестиция салды. Нәтижесінде өндіріс көлемі мыңнан астам жаңа өнім түрімен кеңейді.

Казцинк үшін маңызды ерекшелік – "Қазақстандық құрамды дамыту" кеңсесі, ол он жылдан астам уақыт жұмыс істеп келеді. Бұл кеңсе жергілікті кәсіпкерлерге ірі өнеркәсіптік серіктеспен жұмыс істеуді үйретеді: диалог алаңдарын ұйымдастырады, жаңа өнім желілерін меңгеруге көмектеседі, оқу бағдарламалары, B2B-кездесулер, форумдар өткізеді және өндірушілерге кәсіпорын талаптары мен стандарттары бойынша кеңес береді.

Нәтижесінде, Казцинк тек жеткізушілер тізбегін қалыптастырмай, жергілікті бизнестің дамыған жүйесін қалыптастырып отыр. Бұл экожүйе өсіп, дамып, жаңа жұмыс орындарын ашады және өңірлердің әлеуетін нығайтады.

Тау-Кен Самұрық

"Тау-Кен Самұрық" АҚ және оның еншілес компаниялары жергілікті бизнесті өз жұмысында белсенді қатыстыруда. 2024 жылы компания қазақстандық өндірушілерден тауарлар мен қызметтерге 1,17 трлн теңге жұмсады, ал 2025 жылы бұл көрсеткіш болжам бойынша 1,4 трлн теңгеге жетеді. Сол уақытта негізгі көлемі толықтай жергілікті жеткізушілерге тиесілі болады.

Сатып алуда отандық құрамның үлесі жоғары деңгейде сақталуда. 2024 жылы тауарлардың 78%-і, ал жұмыстар мен қызметтердің 93%-і жергілікті компаниялардан жеткізілді. 2025 жылға болжам бойынша отандық тауарлардың үлесі 67%-ге, ал жұмыстар мен қызметтердің үлесі 94%-ке жетеді.

Компанияның басты бағыты – шағын және орта бизнеспен серіктестік орнату. Өткен жылы 465 мердігердің 375-і шағын және орта кәсіпорындар болса, 2025 жылы олардың үлесі 78%-ге жетеді.

Шағын және орта кәсіпорындарға берілетін келісімшарттардың көлемі де өсуде. 2024 жылы бұл көрсеткіш шамамен 130 млрд теңге болса, 2025 жылға болжам бойынша 184,3 млрд теңгеге жетеді. Бұл жергілікті компаниялардың дамуға және тұрақты табысқа қол жеткізу мүмкіндіктерінің артып келе жатқанын көрсетеді.

Жеткізушілер әртүрлі бағыттар бойынша келісімшарттар алады, олар тау-кен саласындағы барлық өндірістік және қайта өңдеу кезеңдерін қамтиды. Бұл – алтын құрамды шикізатты сатып алу, тау-кен дайындау жұмыстары, барлау бұрғылау және геологиялық зерттеу қызметтері.

Сонымен қатар шағын компаниялар тамақтандыру және тұрмыстық қызметтер, қауіпсіздік қызметтері, зертханалық зерттеулер, кеңес беру және жобалау жұмыстары, сондай-ақ қауіпсіздікті қамтамасыз ету және нысандарды салу сияқты қызметтерді көрсетеді. Жалпы, жергілікті жеткізушілер үшін мүмкіндіктердің ауқымы кең, материалдар мен жабдықтарды жеткізуден бастап, сервистік және кәсіби қызметтерге дейін қамтиды.

Компания жергілікті жеткізушілермен тұрақты түрде офтейк-келісімшарттар бойынша жұмыс істейді.Мысалы, A.Priori екі келісімшартқа ие болды – біреуі 2,55 млн теңге, екіншісі 3,45 млн теңге сомасында. ЭлтексАлатау 500 мың және 1,13 млн теңге көлеміндегі екі келісімшарт алды.

2025 жылы осы қатарға 1,17 млн теңгелік келісімшартпен AirShield Kazakhstan, ал KMG Automation жалпы сомасы 1,1 млн теңгеден асатын екі келісімшартқа ие болды.

Бұл жағдай нені көрсетіп отыр?

Бүгінде тау-кен металлургия кешені ел экономикасының негізгі тірек салаларының бірі ретінде маңызды рөл атқарады. Бұл сала төңірегінде шағын және орта бизнес белсенді дамып, жаңа жұмыс орындары ашылуда. Өндірістік және әлеуметтік инфрақұрылым қалыптасып, соның нәтижесінде моноқалалардың әлеуметтік-экономикалық тұрақтылығы қамтамасыз етіледі.

Салада қалыптасатын тұрақты сұраныс кәсіпкерлер үшін жаңа мүмкіндіктер ашып, сенімді жеткізу тізбектерінің құрылуына, жергілікті өндірістің дамуына және қаржы ағынының өңірлер ішінде сақталуына ықпал етеді. "ШОБ белдеуі" жөніндегі мемлекеттік саясат бұл үрдісті одан әрі күшейтіп, тау-кен металлургия кешені мен шағын бизнестің өзара әріптестігін индустрияландырудың маңызды құралына айналдырып отыр.

Нәтижесінде саланың айналасында жоғары технологиялы сервистік орталықтар, жаңа өндіріс орындары мен кәсіби құзыреттер қалыптасуда, импортқа тәуелділік азайып, өңірлердің экономикалық орнықтылығы арта түсуде. Сондықтан тау-кен металлургия кешені неғұрлым қарқынды әрі тұрақты дамыған сайын, оны қоршаған қалалардың да өміршеңдігі артып, ел экономикасы үшін берік өсім негізі қаланады.

Мәтіннен қате тапсаңыз, бізге жазыңыз