Сенаттың Аграрлық мәсе­лелер, табиғатты пайдалану және ауылдық аумақтарды дамыту комитетінің төрағасы Әли Бектаев ветеринария қызметін дамыту еліміздің азық-түлік пен биологиялық қауіп­сіздігін қамтамасыз етудің негізгі шарты екенін атап өтті. Оның айтуынша, нормативтік база­ны жетіл­діріп, мемлекеттік бақы­лау­дың тиімділігін арттыру мен кадр әлеуетін нығайтумен қоса сала­ны жүйелі түрде жаңғырту қажет.

«Бүгінде биологиялық қауіп­сіздік мәселесі ұлттық қауіпсіз­діктің бір бөлігіне айналды. Вете­ринарлық қызметті нығайту салалық мәселе емес, мемлекеттің стратегиялық мәні бар екеніне көз жеткіздік. Еліміздегі мал басының өсуі, экспорт бағытының кеңеюі, климаттық өзгерістердің күшеюі ветеринарлық қызметтің жедел, сапалы әрі ғылыми негіз­делген жұмысын талап етіп отыр. Адам денсаулығын, азық-түлік нарығының тұрақтылығын, еліміз­дің жаһандық аренадағы бәсекеге қабілеттілігін осылай ғана қорғай аламыз», деді Ә.Бектаев.

Дүниежүзілік жануарлар ден­саулығы ұйымының Орталық Азия бойынша өкілі Мереке Тайтубаев халықаралық стандарттарды сақ­тау, өңірлік ынтымақтастықты ке­ңейту мен биоқауіпсіздік шараларын нығайту қажет екенін атап өтті.

Ал сенатор Арман Өтеғұлов зерт­ханалардың материалдық-тех­никалық базасы заманауи талаптарға сәйкес келмей тұрғанын мәлімдеді. Депутаттың айтуынша, ондағы ақпараттық жүйелер әлсіз, эпизоотиялық мониторингті күшейту қажет.

«Бүгінде көптеген өңірде ветеринар мамандарының тапшылығы 25–30 пайызға жетті. Бір маманға жүктеме аймақтарда 2–2,5 мың малға дейін барса, мұндай жағ­дайда сапалы диагностика да, про­фи­лактика жүргізу де мүмкін емес. Кадрлар даярлайтын ЖОО бағдар­ламалары халықаралық талап­­тар­ға толық сай емес, ірі шаруа­­шы­лықтар алыс жақын шетел­­дерден білікті мамандарды жұ­­мысқа алуға мәжбүр. Жас маман­­дар ауылдық аймақтарға бару­дан бас тартып отыр, себебі әлеу­мет­­тік жағдай төмен, тұрғын үй жоқ, жа­лақы бәсекеге қабілетсіз. Бұл сала­ны болашақта кадрлық күйреу­­ге алып келуі ықтимал», деді А.Өтеғұлов.

Сондай-ақ депутат ауылдық вете­ринарлық пункттерді жаб­дықтауға байланысты біршама жұмыс атқарылғанын айтты, дегенмен тоңазытқыш, дезинфекция құралдары, биоқорғаныс жабдықтары секілді қарапайым жабдықтар көптеген нысанда жетіспейді. Ал зертханалардың күйі тіпті төмен. Олардың жартысы заманауи құралдарсыз жұмыс істеп жатыр. ПТР диагностикасы барлық өңірде қолжетімді емес. Бұл қауіпті ауруларды кеш анықтауға әкеледі.

«Сонымен қатар халықаралық аккредитацияның болмауы біздің зертханалық нәтижелерге сыртқы нарықтардың сенімін төменде­теді. Бұл – экспорттық әлеуетті тежейтін фактор. Эпизоотия­лық жағдай да созылмалы деуге болады. Бруцеллез, құтыру, сібір жарасы, туберкулёз сияқты ауру ошақтары жекелеген өңірлерде жылдар бойы жойылмай келеді», деді сенатор.

Оның айтуынша, жеке қосалқы шаруашылықтар вакцинацияға немқұрайлы қарап отыр. Мал санын тиісті деңгейде тіркелмеді, салдарынан қаңғыбас жануарлар популяциясы бақылаусыз өсіп жатыр. Бұл – тек ветеринар­лық қызмет­тің емес, қоғамдық жауапкершілік деңгейінің де төмендігі.

Бұған қоса, депутат әлем ел­дері­нің тәжірибесін мысалға кел­тірді. Мәселен, елімізде ИСЖ, VetLab, ISZH-Mobile, Төрт түлік сияқ­ты жүйе­лер бар, бірақ олар бір-бірі­мен толық интегра­ция­ланба­ған. Ақ­парат әр жерде бөлек, нақты уа­қыт режімінде талдау мүмкін емес. Ал дамыған елдерде барлық дерек бір платформада шоғырланады.

«Мысалы, ЕО-ның TRACES жүйесі, АҚШ пен Канададағы орталықтандырылған желілер тәуекелдерді автоматты түрде талдап, алдын алу шараларын жедел іске асыруға мүмкіндік береді. Елімізде мұндай жүйе толық іске аспайынша, эпизо­отия­лық бақылау дәл болмай­ды, экспорттық нарыққа шығу да шектеледі. Ал бүгінде халық­аралық нарық тек өнім сапасын емес, оның шыққан орнынан бастап – тағамға дейінгі жолын талап етеді. Қытай, Парсы шығанағы, ЕО елдері жануардың қайда туғанын, қандай вакцина алғанын, қандай зертханада тексерілгенін талап етеді. Қадағалау ав­томат­тандырылмағандықтан, елі­міз экспорттық әлеуетін толық пайдалана алмай отыр», деді сенатор.

Ә.Бектаев отырысты қоры­тын­дылай келіп, ветеринария қызметінің стратегиялық маңызын атап өтті. Ол белгілен­ген шаралар­ды жүйелі іске асыру, мекеме­аралық өзара іс-қимылды кеңейту және кадр даярлығын нығайту қажеттігіне тоқталды. Талқылау барысында айтылған барлық ұсыныс Үкіметке жіберіледі.