Ұят пен еңбек сабағы . Енді жол ережесін елемегендер айыппұл емес, қоғам игілігі үшін жұмыс істейді.

Кореяда қолданылған тәрбиелік мәні бар жаза түрі қазақ қоғамында енгізілмек. Ол қандай тәсіл? Caravan.kz медиа порталының тілшісі жалғастырады.

1970-жылдары Оңтүстік Кореяда ерекше жаза түрі қолданылған. Ол «ұят жәшігі» деп аталды. Полиция жаяу жүргіншіні жолды рұқсат етілмеген жерден өткен сәтте ұстап алса, оған айыппұл салудың орнына жарты сағат бойы арнайы «ұят жәшігінде» тұру міндеттелген. Осылайша, қоғамды ұят пен жауапкершілік арқылы тәрбиелеген.

Енді осынған ұқсас «тәрбиелік жаза» түрі Қазақстанда да енгізілмек.

Айыппұл емес – қоғамдық жұмыс

Бұған дейін елімізде жол ережесін бұзған жаяу жүргіншілерге айыппұл салынатын. Енді 2025 жылдың 1 қыркүйегінен бастап ереже өзгерді. Егер бір жыл ішінде қайталанған ереже бұзушылық жол-көлік оқиғасына әкелсе, онда айыппұлдың орнына қоғамдық жұмыс тағайындалатын болады.

ІІМ бекіткен жаңа тәртіпке сәйкес, 14 қазаннан бастап әкімдіктер сот шешімінен кейін бес жұмыс күні ішінде ереже бұзушының қоғамдық жұмыс орнын анықтауы тиіс. Мұндай орындар тұрғын үйлердің аулалары, тротуарлар, саябақтар немесе скверлер болуы мүмкін.

Жұмыс күні төрт сағатқа дейін, ал жұмыс істемейтін немесе оқымайтындар үшін сегіз сағатқа дейін созылады. Аптасына 40 сағаттан аспайды.

Ереже бұзушыларға екі тілде жазуы бар арнайы жилеттер беріледі:

«Қоғамға қарызды қайтару» – «Отдать долг обществу».

Олар сыпырғыш, қолғап, қоқыс қаптары және басқа да қажетті құралдармен қамтамасыз етіледі.

Жолдағы қайғылы статистика

Жол-көлік оқиғалары көбінесе маневр жасау ережелерін бұзу (21,5%) және жаяу жүргіншілерге басымдық бермеу (20%) салдарынан болады. Осы екі себептен 2025 жылдың алғашқы жеті айында шамамен 8 мың адам зардап шеккен. Өткен жылмен салыстырғанда 67 пайызға көп.

ҚР Бас прокуратурасы жанындағы Құқықтық статистика комитетінің деректері бойынша, 85% жағдайда апатқа көлік жүргізушілері, ал 2,7% жағдайда жаяу жүргіншілер кінәлі болған. Жалпы, қаңтар-шілде аралығында жаяу жүргіншілер қатысқан 6,9 мыңнан астам жол апаты тіркелген.

7 мың адам жарақат алып, 293 қазақстандық көз жұмды. Олардың жартысына жуығы — балалар.

Дәл осы 293 қаза тапқанның 245-і жолды дұрыс кесіп өткен, яғни кінәлі болмаған. Тек 48 жаяу жүргінші ғана ереже бұзып, өз өмірін қауіпке тіккен.

Сондықтан жаңа тәртіптің мақсаты — тек жазалау емес, тәрбиелеу, қоғамда жауапкершілік пен ар-ождан сезімін арттыру. Айыппұл уақытша ауыртпалық болса, қоғам игілігі үшін еңбек ету — ұят пен адамгершіліктің сабағы. Ал енді Кореяның «ұят жәшігі» қазақ қоғамын өзгерте алады ма? Оны уақыт көрсетеді.