Авторлық еңбек – қуанышты да азапты үдеріс. Таңғажайып құбылыс десек те қателеспейміз. Ойлап қараңызшы, табиғаттың мәрмәр тасынан мүсінші қалай Юпитердің бейнесін көреді? Ал кәдуілгі қайың жапырағының адамның жүрегіне ұқсайтынын Мұқағали қайтіп аңғарды? Пушкинше толғансақ, әсердің мұндай шапшаңдығын, өзіндік шабыт пен сыртқы бөгде ерік арасындағы тығыз байланысты импровизатордың өзінен басқа ешкім де түсіне алмайды. Міне, осы себепті шығарманың қалайша дүниеге келгендігін автордың өзінен сұрап білу – әдебиеттанудың үлкен олжасы.

Осы мақсатта Жазушылар ода­ғы Астана филиалының ыж­да­ға­­ты­мен һәм қалалық әкім­діктің қолдауымен классик жазушы, Мемекеттік сыйлықтың лауреаты Төлен Әбдіктің «Жазушы лаборатория­сы» тақырыбындағы дәрісі өтті. Көпшілік оқырманға белгілі, Әбдікұлының әдебиет әлемі парасат майданындағы ізгілік пен зұлымдықтың қақтығысы, адамдық толғаныстар мен қоғам­дық қопарылыстардан тұрады. Жазушыны қалыптасқан ортасы тәрбиелеп шыға­­тынын ескерсек, қаламгердің заманы осы тақы­рып­тарға өзі әкелгенін ақыл­мен аңғаруға болады. «Сол жылдары менің және қатарластарымның көбінде протестік көңіл-күй болды» деген қаламгердің сөзі­нен кеңестік қалыпқа сыймай, алқынып-бұлқынып жатқан қа­зақ әдебие­­тінің эмоцияналды ахуа­лы көрінеді.

Жазушының қатарластарым деп отырғаны, өзінің жақын достары – Әнес Сарай, Қажығали Мұханбетқалиұлы, Дулат Исабеков, Бексұлтан Нұржеке. Бәрі – бір курстан түлеп ұшқан мемлекеттік сыйлықтың лауреат­тары, қазақ­тың қабырғалы қалам­гер­лері болып шықты. «Адамның өмі­рі­не жарық шашатын нәрсе – достық. Мен бұл жігіттермен туыс­қа­ным­нан жақын араластым», деп ағынан жарылды Төлен Әбдік. «Үнемі шығармашылық ізде­ніс­тің нәтижесінде біздің буын керемет шығармаларды қата­рынан дүниеге әкелді. Мәсе­лен, Мұқағали Мақатаев «Дулаттың «Сүйекшісін» оқып жыладым» дегені бар. Бір қызығы, бұл – Исабековке заманын­­­­­­­да берілген бірен-саран бағаның біреуі. Ал оның жазған шығар­­ма­лары бүгінгідей қоше­мет­­­пен құрметтелген жоқ. Аға­лар тарапынан қатардағы туын­далар секілді қабыл­данды. Бәрі­міз­де де солай болды. Асыра мақ­тал­ма­ғаны кейін өзімізге жақсы болды. Арқа­мыздан қаға берсе, кейін­гі жазыл­ған кесек туын­­дылар дүние­ге келмес те еді», деді Төлен ақсақал. Осы ретте ол жас жазу­шы­лар­дың әсіре мақ­тан­ға салынбау керектігін баса айтты.

Көрермен арасынан жас жазушы сұрақ қойды. Сауалының рәуіші «біз әлемдік тақырыптарға барғымыз келеді, бірақ оны клас­­сикалық оқырман санасы қабыл­дай қояр ма екен?» дегенге саяды. Сонда лектор: «Шеберлік жетсе кез келген тақырыпта жазу­­ға болады», деп жауап берді. Нақ­ты әрі батыл сөз. «Өнердегі шын шеберілікке апарар жол – еңбек, дилетанттыққа – халтура. Шын шебер шеберленген сайын қинала, терлей түсуге тиіс», деген әдебиеттанушы академик Зейнолла Қабдоловтың сөзі осы орайда ойға ора­лады.

Төлен Әбдік әрі қарай ойын сабақ­тады: «Көркем шығармада деталь­ға мән берілу керек. Күллі сюжет осы детальмен өріледі, сұлу­лығы айқындалады. Салдыр-күл­дір баяндаушылық әдебиет кеңіс­­тігіне кірмейді», деді жазушы.

«Әдебиеттің алтын дәуірі өтіп кетті» деп күрсіну – қисынсыз. Алтын дәуір – салыстыр­малы ұғым. Қазір де жақсы проза мен поэзия жазылып жатыр. Тек қа­лам­­герлерге ізденісті молайту ке­рек. Халыққа қарапайым әде­биет қана қажет деген ойдан алыс болған жөн. Интеллектуалды шы­ғарманы түсінетін оқырман – жетерлік». Осылайша Төлен Әбдік әдебиеттің арғы-бергі дәуі­рін­­дегі мәселелеріне тоқта­лып, бүгінгі жай-күйіне баға берді.

Дәріс соңында Астана қаласы әкімінің орынбасары Есет Байкен жазушыға ізгі ілтипатын білдіріп, шығармашылық табыс тіледі. Ал Жазушылар одағы Астана қаласы филиалының басшысы Бауыржан Бабажанұлы аталған жобаның тұрақты жалғасатынын жеткізді.