Бұл туралы қырғыз Сыртқы істер министрлігінің өкілі баспасөз мәслихатында мәлімдеді.

Оның ақпаратынша, Ресейдегі бақылауға алынған тұлғалардың тізілім-реестріне тұрған 91 мың қырғызстандық 10 қыркүйектен кейін елден аласталады.

Қырғыз Республикасы СІМ-і консулдық департаменті директорының орынбасары Бақыт Қадыровтың дерегінше, 2025 жылдың бірінші тоқсанының қорытындысында Ресейде ресми түрде 352 мың қырғызстандық тіркеуде тұрған.

Осылайша, "Росстат" ресми статистикасы бойынша РФ-тағы қырғызстандық мигранттар саны бір жылда екі есеге күрт азайды. Мысалы, Қырғызстаннан жұмыс іздеп келген және Ресейде тиісті патентті алған адамдардың саны 2024 жылы 650 мыңдай болыпты. Кейін олардың көбі еліне қайтып кетті.

ҚР СІМ дерегінше, бастапқыда РФ-та бақылауға алынғандар тізіміне Қырғызстанның 70 мың азаматы енгізіліпті. 2025 жылғы шілдеде олардың саны 103 мыңға жетті. Алайда үлкен көлемі елден кетіп қалғандықтан, қазіргі кезде тізілімде 91 мыңы қалыпты.

Сонымен бірге, биылғы қаңтар-тамыз айларында ресейлік соттар арқылы Қырғызстанның 3 748 азаматы елден аласталды, тағы 292-сі күштеп депортацияланды.

РФ федералдық заңнамасы бойынша депортацияланған шетелдіктер бірінші рет 5 жыл бойы Ресейге орала алмайды. Егер қайталай депортацияланса, 10 жыл бойы елге кіруге жол жабылады. Мемдума өмір-бақи тыйым салуды қарастыруда.

"Azattyq.org" агенттігі осы жылғы 5 ақпанда Ресейде жаңа құқықтық режим күшіне енгенін еске салады. Оған сәйкес, РФ аумағында болуға немесе тұруға заңды негіздері жоқ шетел азаматтары бірден күдікке ілігеді және елді тастап шығуға міндетті.

РФ ішкі істер органдары соттармен бірге шет мемлекеттердің азаматтарын, соның ішінде Еуразиялық одаққа мүше республикалардың да тұрғындарын кез келген бұзушылығы үшін депортациялау құқығына ие болды.

Ресей президентінің 2024 жылғы 30 желтоқсандағы жарлығына сай, РФ-та заңсыз жүрген жатжұрттықтар 2025 жылғы 30 сәуірге дейін құзырлы органдарда тіркеуге тұрып, өзінің құқықтық мәртебесін заңдастыруға тиіс болды. Кесілген мерзім артта қалды.

Дегенмен, ЕАЭО елдері бойынша одақтастардың сұрауымен, дипломатиялық келіссөздер нәтижесінде бұл мерзім 10 қыркүйекке дейін ұзартылды. Ресейлік жаңа мерзімнің аяқталуына 4 аптадай уақыт қалды.

Айтқандай, бұл ескертудің және талаптардың Ресейде еш негізсіз жүрген, мысалы, қыдырып, турист ретінде барып, ұзағырақ қалып қойған, тіркеуге тұрмаған қазақстандықтарға да қатысы бар. Оларға да көршінің талабын орындамаса, ұзақ жылға елден аласталу қаупі төнді.

Осы орайда Қырғызстан билігі Ресейде тұратын өз азаматтарына қайта-қайта қайрылып, құқықтық мәртебесін заңдастыру арқылы ресейлік миграциялық "қара тізімнен" шығуға немесе Ресейдің өзін тастап шығуға шақырды.

Қырғыздың "Kaktus" порталының хабарлауынша, Министрлер кабинеті төрағасының орынбасары – Ұлттық қауіпсіздік мемлекеттік комитетінің басшысы Қамшыбек Тәшиев қырғыз мигранттарын атажұртқа қайтуға үндеді.

Себебі белгілі – Қырғызстан соңғы бірнеше жыл бойы Орталық Азиядағы ЖІӨ-нің ең жоғарғы өсімін паш етуде. Дүниежүзілік банктің өзі Қырғыз Республикасын экономикалық өсу қарқыны бойынша "Орталық Азия көшбасшысы" деп таныды.

Экономиканың ұлғаюымен бірге Алатаудың арғы баурайындағы ағайын елдің өзінде жұмыс қолының тапшылығы туындай бастады. Ұлттық статком мәліметінше, қазіргі кезде Қырғызстанда небары 7,3 миллион ғана тұрғын бар. Оның жартысынан көбі балалар мен қариялар. Еңбекке жарамды жастағысы аса көп емес.

Нарында арнайы техниканы табыстаудың салтанатты рәсіміндегі сөзінде Қамшыбек Тәшиев Қырғызстанның өзіне енді үлкен жұмыс күші қажет болатынына назар аудартты. Мысалы, бір ғана Нарын облысында 127 жаңа нысанның құрылысы жүргізілуде. Оларға биылғы жылы 15 миллиард сом (шамамен 93 миллиард теңге) қаражат бөлінді.

"Еліміз бойынша салынып жатқан мол қаражатты игеру және құрылыстарды аяқтау үшін көп көлемде жұмысшылар да, техника да қажет болады. Бізге көп жұмыс қолы қажет. Біздің азаматтар жылдар бойы шетелге табыс іздеп шығумен болды, бөтен елде келімсек атанды. Олар енді отанға оралуға тиіс. Президент те еңбек мигранттарын елімізге қайтаратынымызды мәлімдеді. Осы кез келіп жетті", – деді вице-премьер.

Оның пікірінше, өзге ірі елдерде мол тәжірибе жинаған қырғызстандықтар бұдан былай өз елінде құрылыстарды жүргізе алады, заманауи арнайы техниканы басқара алады, әртүрлі деңгейде басшы болып, мол тәжірибесін бөлісуге мүмкіндігі бар. Ең бастысы, елге қызмет етіп, қарқынды дамушы түлеген Қырғызстанды өз қолымен тұрғызады.

"Біздің азаматтар орындай алатын жұмыс бүгінде өте көп. Бізге жұмысшы жетпей жатыр. Айталық, Нарын облысында ғана 2 бетон зауыты тұрғызылды. Бірақ шығарған бетонының сапасы төмендегендіктен оның біреуінің жұмысын тоқтатуға тура келді. Оны сапалы ететін білікті мамандар керек. Материалдар да, шикізат та жетіспей жатыр. Оны өндіретін жұмысшы қажет", – деді Тәшиев.

Ол бүкіл Қырғызстанның үлкен құрылыс алаңына айналғанына назар аудартты. Бүгінде бұл ел арқылы (Қазақстанды айналып өтетін) "Қытай – Қырғызстан – Өзбекстан – Тәжікстан – Ауғанстан – Пәкістан" жаңа мультимодальды дәліздің құрылысы да екпінді жүргізілуде.

Бұл халықаралық алып жоба аясында 90 көпір, станция, айналма жол және басқасы салынады. Үкімет басшысының орынбасары елдегі құрылыс көлемі бұрын-соңды болмаған көлемге дейін шарықтағанын нықтады.

"Өзбекстанмен және Тәжікстанмен арамыздағы шекара дауы түпкілікті шешіліп, делимитация аяқталды. Осының арқасында енді біз жылдар бойы қордаланған ішкі мәселелерді алаңсыз шешуге көштік. Біз шын мәнінде егемен елге айналып отырмыз. Әрине, бұған дейінгі 30 жыл бойы да "Қырғызстан – егемен ел!" деп келдік. Алайда осы уақыт бойы шекарамыз ашық-шашық жатты. Қай жер – біздікі, қай жер – көршінікі екенін нақты білмедік. Бүгінде әрбір метр жеріміз бекітілді. Бұл бейбіт жағдайда көршілермен ынтымақтастықты жаңа деңгейге көтеруге жол ашты", – деді шекаралық келіссөздерге өзі де тікелей қатысқан Қамшыбек Тәшиев.

Қырғызстан тың жатқан жерлерді игеру үшін де шетте жүрген азаматтарын елге қайтуға шақыруда. Осы орайда мемлекет ауыл шаруашылығына жете тартылмаған 614 мың гектар жерді тапты.

Ауыл шаруашылығы министрлігі оны игеріп, "табысты шаруашылықтарға айналдыруды", мал бағып, егін өсіруді тек фермерлерге ғана емес, сондай-ақ шетелдегі еңбек мигранттарына да ұсынып отыр.

Ол жерлер ірі елді мекендерден қашықта жатыр. Әрі қасында ірі су қоймалары болмағандықтан, егер ауыл шаруашылығы дақылдарын өсірсе, тамшылатып суару технологиясын ендіруге және шөлге шыдамды өсімдіктерді таңдауға тура келеді.

Сарапшылар аталған учаскелерде жеміс ағаштарын, жеміс-жидектерді, жаңғақты, майлы және дәрілік қасиеті бар өсімдіктерді өсіруге болатынын жеткізді. Министрлер кабинеті ол аумақтарды игерушілерге қаржылай қолдау көрсетуге уәде етті.