Бұл туралы ресми деректерге сүйеніп, ресейлік ақпарат құралдары жазуда.

The Moscow Times хабарлауынша, ұзақ жылдардан бері алғаш рет бизнестің жаппай "жойылуы" (массовое "вымирание" бизнеса) басталды.

Росстаттың деректеріне сілтеме жасап, "Известия" жазуынша, 2025 жылдың бірінші жартысында банкрот болып, жабылып тынған компаниялардың саны жаңадан тіркелгендердің санынан айтарлықтай асып түсті. Бұрынғы жылдары керісінше болатын, нарықта бір компания жойылса, орнына жаңадан бірнешеуі құрылатын.

Нақтылауынша, 2025 жылғы 6 айда РФ-та 141 мың заңды тұлға түпкілікті түрде жабылып қалды. Сонымен бірге, жаңадан тек шамамен 95 мыңы ғана ашылды. Айырмашылығы – 1,5 есе. Мұндай кері құбылыс алғаш рет тіркеліп отыр, деп назар аудартты ресейлік газет.

Ал, "Москоу Таймс" мәліметінше, құрып тынған компаниялардың көп үлесі сауда, құрылыс, өңдеу өнеркәсіптеріне, яғни, мемлекетті ілгері жетелеуші драйвер саналатын базалық секторларына тиесілі болды. Оларға шығындардың өсуі және тұтынушылық сұраныстың төмендеуі соққы болып тиіпті.

"Екатеринбургте ПИК "Стройпроект Групп" тобының бұрынғы бас мердігері күйреу қарсаңында тұр. Ростов-на-Донуда алып "Донстрой" банкрот болды. Қызметін доғарғандардың арасында ресейлік fashion-брендтер "ME" және "I AM Studio" бар. Сондай-ақ H&M, Microsoft сияқты шетелдік компаниялардың ресейлік еншілес ұйымдары да жойылды", – деп хабарлады ресейлік басылым.

Автодилерлер де қиын жағдайда қалды. Жеткізілімдердің тұрақсыздығынан салондар көбіне бос тұрады.

Сондай-ақ, бұлардың қолындағы ассортименті тым жұтаң болғандықтан ресейлік сатып алушылар су жаңа әрі игілік-инновациясы көп көлік модельдеріне толы қытайлық автоконцерндердің салондарына кетіп қалды.

Бұған қоса, машина жасауға қажетті бөлшектерді импорттау шығыстарының күрт әрі тоқтаусыз артуы автокөлік жасау индустриясын күйретті.

"Известия" басылымы сұрау салған эксперттердің бағалауынша, жыл соңына дейін әрбір 5-ші автосалон жабылады. РФ нарығының алпауыты "КлючАвтоның" өзі заңды тұлғаларының санын 2 есеге жуық қысқартты.

Микроқаржы ұйымдары нарығында МҚҰ-лар монополистердің қысымымен және мемреттеудің қатайтылуы кесірінен тарих қойнауына кетуде. Тек маусым айында ғана салада "РД Онлайн", "Евраз" және басқа да 11 компаниялар желісі жұмысын тоқтатты.

Осы орайда "Деловая Россия" эксперттік орталығының басшысы Екатерина Авдеева бұрын жаңа бизнес нысандарын үздіксіз "қалыптастырып" келген телекоммуникациялар, көлік, құрылыс, химия, ауыл шаруашылығы, қызмет көрсету секторларында енді ең аз (!) заңды тұлғалар тіркеле басталғанына назар аудартты. Бұл шынында алаңдатарлық жайт. Өйткені экономиканың қарқынды дамуының көшбасшылары да солар болатын.

Бұған – нарыққа кірудің күрделендірілуі, тарифтердің көтерілуі, салмақты инвестицияларды талап етуі және басқасы себепкер көрінеді.

Freedom Finance Global аналитигі Владимир Черновтың түсіндіруінше, бизнестің "жойылуының" өсуіне қаржылық ұйымдардың кредиттік ставкаларының тым жоғары болып қалуы да ықпал етті. РФ орталық банкі бұған дейін шешуші ставканы 21% көлемінде ұстап келді.

Шілдеде 18 пайызға дейін түсірді және тамызда осы мөлшерде сақтауда. Алайда осының өзі әлемдегі ең үлкенінің бірі саналады. Бұл банктер мен МҚҰ-лардың бұқара мен бизнеске беретін несиелерінің қымбаттауына соқтырды.

Несие қаржы қолжетімсіз болып қалғандықтан, кәсіпорындардың көбі тоқырады, дамуы тежелді, жаңа жобаларынан бас тартты, тіпті ағымдағы міндеттемелерін орындай алмады. Соның кесірінен жабылудан, өзін банкрот деп жариялаудан басқа амалы қалмады.

Чернов сондай-ақ айналымдық қаражаттың тапшылығы, бюджеттің рекордтық дефицитін өтеу үшін қаржы іздеген салықшылардың фискалдық бақылау мен қысымды күшейтуі, тауарларды таңбалау талаптарының қатайтылуы, тасымал саласының құлдырауы сияқты факторлар да ресейлік бизнесті тұралатқанын қаперге салды.

Бұған қоса, соғыс шығындары артқан мемлекет табыс салығын 20-дан 25%-ға күрт көтерді. Сондай-ақ федералдық салық қызметі тұрақты жұмыс істемейтін және жалған заңды тұлғаларды "тазалауды" жандандырған.

Екатерина Авдеева көптеген ресейлік компаниялар бүгінде атқарған жұмысы мен қызметі және жеткізген өнімі үшін уақытында ақысын ала алмай жатқанын, төлемді кешіктіру белең алғанын, салдарынан, ресейлік бизнес қарыз ауыртпалығын еңсеру қабілетінен айрыла бастағанын мойындады.

Сарапшылардың байламынша, РФ-те компаниялардың жаппай жойылуы іскерлік белсенділіктің құлдырауына, салықтық түсімдердің күрт кемуіне, жұмыссыздықтың ұлғаюына, инвестициялық климаттың әрі қарай нашарлауына соқтырады. Ал, нарықтарда бәсекелестіктің жойылуы сапа мен инновацияның стагнациясына әкеледі.

Ақпарат құралдары терең экономикалық күйзеліс ірі кәсіпорындарына да дендей еніп жатқанына мазасызданады. Өйткені олар да жұмысшыларын топ-тобымен жұмыстан шығаруға, қалған персоналын ақысыз демалысқа жіберуге немесе жалақысын азайтып, 4 күндік жұмысқа ауыстыруға мәжбүр.

"Агентство" мәліметінше, 2025 жылғы 5 тамыздағы жағдай бойынша жалпы саны 770 мыңдай адам еңбек еткен кем дегенде 6 алпауыт компания азайтылған жұмыс аптасына, жалақыны қысқартуға, ақысы төленбейтін қосымша демалыс күндерін енгізуге көшті.

60 мыңдай қызметкері бар тағы 3 алпауыт ұқсас "оңтайландыруды" жоспарлап қойды.

Биылғы маусымда "национализацияланған", мемлекет бақылауына алынған мәскеулік "Домодедово" әуежайынан қызметкерлері қызметтен кете бастады. Шілдеде шамамен 200 адам кеткен. Қалғандарының бір бөлігіне айлық төлеу тоқтатылған. Олар бұдан былай бұрынғы жалақысының небәрі 20%-ы ғана төленетіні туралы құлағдар етілді. Бұл компанияда 9 мыңдай адам жұмыс істейді.

Ресейде жаппай "төрткүндікке" ауысқандар арасында:

• Челябі электр металлургиялық комбинаты (ЧЭМК, қызметкерінің саны 1,2 мың),
• КАМАЗ (1 тамыздан бөлімшелерінің біразын қысқартылған кестеге көшірді, мұны жүк көліктеріне сұраныстың 60%-ға құлауымен түсіндірді, компанияда 30 мыңдай адам қызмет етеді),
• ГАЗ зауыты (себебі – коммерциялық көлікке сұраныс төмендеді, зауытта шамамен 20 мың жұмысшысы бар).
• ЛиАЗ зауыты (себебі – автобустарға сұраныс аз, 2,5 мыңдай жұмысшы) және басқасы бар.

47 мың жұмысшы еңбек ететін "АвтоВАЗ" да 29 қыркүйектен қысқатылған жұмыс аптасына көшуді қарастыруда.

"РЖД" ("Российские железные дороги") биылғы шілде айынан бастап басқарушы персоналын айына ақысы төленбейтін 2 қосымша демалыс алуға міндеттеді. Мұны компанияның табысын кеміткен тасымал көлемінің төмендеуімен түсіндірді.

УАЗ зауыты жұмысшыларын әзірге бір аптаға тұтасымен "корпоративтік демалысқа" жіберді. Ақпарат құралдары ПАЗ зауытының жұмысын уақытша тоқтатқанын жазды.

РФ Орталық банкінің сауалнамасының қорытындысында 2025 жылғы шілдеде ресейлік компаниялардың 12%-ға жуығы штатты қысқартатынын мәлімдеген. Көршінің бас банкінің дерегінше, мұндай ауыр жағдайдағы компаниялар өндіріс, машина жасау, фармацевтика салаларында көп.