Қазақстан Еуразиядағы шешуші көлік торабына айналып отыр.

Болжам бойынша жүк транзитінің көлемі 2030 жылға қарай қазіргі көлемнен үш еселенбек деп хабарлайды inbusiness.kz сайты.

Оған теміржол, автомобиль, теңіз порттары және әуе инфрақұрылымына салынып жатқан ірі ауқымды инвестициялар әсер етіп, еліміз Орта жол дәлізі мен Солтүстік-Оңтүстік бағдарын қоса алғанда, стратегиялық сауда дәліздерінің ортасы ретінде танылмақ. Оның үстіне, тұрақты экономикалық өсу мен жаһандық серіктестіктердің кеңеюінің арқасында Қазақстан аймақтық және халықаралық логистиканың болашағын қалыптастыруда.

Ресми дерек көздеріне сүйенсек, 2025 жылдың алғашқы айларында Қазақстан экономикасы 6% өскен, бұл соңғы 12 жылдағы ең жылдам көрсеткіш болып отыр, оған өнеркәсіп, құрылыс, сауда және көлік қызметтері ықпал еткен. Әсіресе, осы арада ел Үкіметінің ұзақмерзімді және тұрақты өсім ретінде халықаралық сауда мен логистикаға айрықша назар аударып отырғанын айта кеткен жөн. Әлбетте, бұл негізсіз де емес. Мәселен, 2024 жылы Қазақстан арқылы жүк транзиті 7,1 % артып, 34,6 млн тоннаны құраған. Соның 27,5 млн тоннасы теміржолға тиесілі болса, 7,1 млн тоннасы автожолдар еншісінде екен. Ал 2030 жылға қарай бұл көрсеткіш 100 млн тоннаға жетіп жығылады деп күтілуде. Бұл арада өсімнің шешуші факторы ретінде, контейнерлік блок-пойыздар санын жыл сайын 600-ден 2029 жылға қарай 3000-ға дейін ұлғайту туралы Қытаймен жасалған келісімді атауға болады. Мұндай өсім Қытайды, Еуропаны, Ресейді, Каспий өңірін, Парсы шығанағы мен Оңтүстік Азияны байланыстыратын 13 халықаралық көлік дәлізі аясындағы Қазақстанның стратегиялық жағдайын көрсетеді. Осы ретте, негізгі дәліздерге ТРАСЕКА, Солтүстік-Оңтүстік халықаралық көлік дәлізі, сондай-ақ, Азия мен Еуропа арасындағы сенімді балама сауда бағдары ретінде жаһандық даңққа ие бола бастаған және қарқынды дамып келе жатқан Орта дәлізді (Транскаспий халықаралық көлік бағдары) атауға болады.

Инфрақұрылымдық өзгерістер

Жоғарыда атап өткеніміздей, ел Үкіметі инфрақұрылымдарды қайта құрылымдап, жаңғыртуды басты назарға алған. Айталық, 2025 жылдың өзінде, Қазақстанда 13 мың шақырым автомобиль мен 6100 шақырым теміржолға жаңғырту жұмыстары жүргізілмек. Сонымен қатар алты әуежай салыну немесе жаңғырту үстінде, бұдан бөлек екі теңіз портының ірі жобалары бар. Айталық, темір жол секторында Қытай және Орталық Азиямен байланысты нығайтуға бағытталған жалпы құны 2,3 триллион теңге болатын бес ауқымды жоба іске асырылуда. 2029 жылға қарай Қазақстанның Даму стратегиясына сәйкес еліміз 11 000 шақырым темір жолды жаңғыртуға ниетті. Бұл жобалар Қорғас, Алматы және Астана сияқты негізгі тораптардан Ақтау портына дейінгі транзиттік қашықтықты қысқартуға және "Батыс Еуропа – Батыс Қытай" дәлізіне қосымша жаңа "Солтүстік" және "Орта" бағдарларын құруға мүмкіндік береді.

Автомобиль көлігі саласына келсек, қазіргі уақытта 9 000 шақырым жол жаңғыртылуда, оның 1 083 шақырымы қайта құрылымдау сатысында. Оның 847 шақырымын жыл соңына дейін аяқтау жоспарланған. Маңызды жаңа жобалар қатарынан "Орталық-Батыс" автожолының орын алғанын атап өткен жөн, бұл жоба келешекте Астана мен Ақтау арасындағы қашықтықты 889 километрге қысқартып, батыстық экспорт бағдарларының тиімділігін арттыра түспек.

Қазақстанда азаматтық авиация желісін кеңейтуге де ерекше көңіл бөлінген. Қазіргі уақытта үш жаңа әуежай салынып жатса, бірнеше қолданыстағы хабтар жаңартылуда. Егер 2024 жылғы жағдайға сүйенсек, алты отандық авиакомпания аптасына 57 маршрут бойынша 669 рейсті жүзеге асырады екен. Халықаралық әуе қатынасы қазіргі уақытта Қазақстанды 119 бағыт бойынша 31 елмен байланыстырады, осы жылы ашылуы жоспарланған Рим, Мюнхен, Будапешт, Шанхай, Гуанчжоу және Пусан сияқты жаңа бағыттар бар. Ал мұхиттың ар жағындағы Америка Құрама Штаттарына тікелей рейстер 2026 жылдың еншісіне межеленген.

2029 жылға қарай ел 65 миллион жолаушыға қызмет көрсетуді және жылына 500 000 тонна әуе жүктерін өңдеуді жоспарлап отыр. Жаңа жеке жүк авиакомпаниясы да өз жұмысын бастапқы үш ұшақ паркімен бастап отыр.

Теңіз көлігі саласы бойынша жақында Ақтау портының акваториясында тереңдету жұмыстары басталды. Қазақстанның сауда флотын кеңейту жөніндегі күш-жігердің бір бөлігі ретінде 17 жаңа кемені, оның ішінде төрт паромды сатып алуды қарастырып отырғанын айтар едік. Соңғы кезеңдегі жетістікке Құрық портындағы қуаттылығы 1 миллион тонна астық терминалының құрылысын аяқтау және жылдық өткізу қабілеті 11 миллион тоннаға дейін жететін көпфункционалды Саржа терминалын дамыту жобасын іске қосу кіреді.

2025 жылғы маусымда Ақтау портында контейнерлік хаб іске қосылды, бұл оның контейнерлерді ауыстырып тиеу қуатын 240 000 TEU дейін арттыруға мүмкіндік берді. Сонымен қатар, Грузияның Поти портында жаңа қазақстандық терминалдың ашылғаны тағы бар. Қазақстан сонымен қатар Қытайдағы Сиань мен Ляньюньган, Мәскеу маңындағы Селетино, Ташкент, Әзірбайжан мен Венгриядағы Алят сияқты негізгі әлемдік логистикалық орталықтардағы терминалдар желісін кеңейтіп, Шығыс-Батыс сауда осі бойында өзінің қатысуын нығайтуда.

Қазақстан Астана халықаралық қаржы орталығы (АХҚО) сияқты платформалар арқылы трансшекаралық әріптестікті дамытуды да оң жолға қойған. АХҚО стратегиялық бірлескен кәсіпорындардың, соның ішінде Middle Corridor Multimodal Ltd. (Қазақстан, Әзірбайжан, Грузия), Caspian Integrated Maritime Solutions (Қазақстан, БАӘ, ҚХР). (Қазақстан, Әзірбайжан, Грузия), Caspian Integrated Maritime Solutions (Қазақстан, БАӘ), KPMC Ltd. (Қазақстан, Сингапур), SK-A (Қазақстан, Сингапур). (Қазақстан, Сингапур), SK-AIH Investment Fund Ltd. (Қазақстан, Әзірбайжан) іске қосылуына ықпал етті.

Бұл ынтымақтастық мультимодальды логистиканы дамыту, шетелдік инвестицияларды тарту және Орта дәліз бойындағы байланыстарды нығайту бойынша үйлестірілген аймақтық күш-жігерді көрсетеді.

Жаһандық көзқарасы бар аймақтық көшбасшы

Бұл инвестициялар сауда ағындарын жеделдету және аймақтағы транзиттік әлеуетті арттыру арқылы айтарлықтай пайда әкеледі деп күтілуде. Қазіргі уақытта жалпы ЖІӨ 400 миллиард АҚШ долларынан асатын және 80 миллионнан астам халқы бар Орталық Азия күннен күнге маңызды экономикалық блокқа айналуда. Қазақстанның көлік, цифрландыру және инфрақұрылымды жаңғырту саласындағы көшбасшылығы, елімізді осы трансформацияның іргетасына айналдырмақ.

Қазіргі уақытта Қазақстан 2022 жылдан кейін жеткізілім тізбегін жаһандық қайта теңгерімдеуге байланысты елеулі өзгерістерге ұшыраған Еуразияның аса маңызды көлік торабына айналды. Азия мен Еуропаның қиылысында стратегиялық орналасуының арқасында ел мультимодальды логистика, инфрақұрылымды дамыту және халықаралық байланыстар саласындағы өңірлік көшбасшы ретінде өзінің өсуін жеделдетуде. Ел алдына Еуразиядағы жетекші көлік торабы болу мақсатын қойып отыр.