Иран Парламенті стратегиялық маңызы бар Ормуз бұғазын жабу туралы шешімді мақұлдады – деп хабарлайды Zakon.kz.

Ормуз бұғазы – Парсы шығанағын Оман теңізімен байланыстыратын тар теңіз өткелі. Бұл бұғаз арқылы әлемдік мұнай өндірісінің шамамен 20%-ы және сұйытылған табиғи газдың 35%-дан астамы тасымалданады. Сондықтан ол Парсы шығанағындағы елдер – Сауд Арабиясы, Ирак, Кувейт, Катар, БАӘ және Бахрейн үшін энергетикалық экспорттың негізгі бағыты болып табылады.

Ұлттық қауіпсіздік жөніндегі Парламент комиссиясының мүшесі, генерал-майор Ковсари:

"Парламент Ормуз бұғазын жабу қажет деген қорытындыға келді, алайда бұл мәселедегі түпкілікті шешімді Ұлттық қауіпсіздік жоғарғы кеңесі қабылдайды", – деді ол.

Айта кетейік, генерал-майор Ковсари – Иранның жоғары лауазымды әскери тұлғаларының бірі және Ормуз бұғазының мәртебесі секілді стратегиялық мәселелермен айналысады.

Сарапшылардың болжауынша, бұғаз жабылса, Brent маркалы мұнай бағасы кенет өсіп, барреліне 90 долларға жетуі мүмкін. Алайда олар теңіз тасымалының ұзаққа созылған тоқтауын екіталай деп санайды, себебі барлық мүдделі тараптар танкерлер қозғалысын мүмкіндігінше тезірек қалпына келтіруге тырысады.

Ормуз бұғазы арқылы күніне шамамен 3 миллион баррель мұнай тасымалданады – бұл әлемдік күндік өндірістің бестен біріне тең. Сонымен қатар, Қытай өз газының төрттен бір бөлігін дәл осы бұғаз арқылы алады, бұл Азия елдерінің осы теңіз дәлізінің қауіпсіздігіне тәуелділігін арттырады.

Баға өсімі байқалып отыр: Таяу Шығыстағы шиеленістің ушығуына байланысты Brent маркалы мұнай 2025 жылдың қаңтарынан бергі ең жоғары деңгейге – 78,5 долларға дейін қымбаттады. Алайда Астана уақытымен таңғы 10-да Brent бағасы барреліне 76,33 долларға дейін төмендеді. Кейбір танкерлер аймақтағы шиеленістің күшеюінен қауіптеніп, бағытын өзгерте бастады.

Қаржыгер Андрей Чеботарев бұл жағдайды былай деп бағалайды:

"Иран Ормуз бұғазын қайтадан жабамын деп қорқытып отыр – бұл әлемдегі ең маңызды мұнай тасымал бағыттарының бірі. Алайда енді бұл бұрынғыдай шешуші құрал емес. Батыс елдері Парсы шығанағынан келетін мұнайды азайтып үлгерді, ал бұғаздың жабылуынан ең көп зардап шегетін – Қытай. АҚШ, керісінше, мұнай бағасының өсуінен пайда көруі мүмкін, өйткені оларда сланецтік мұнай экспорты дамыған", – деді ол.

Экономист Павел Шпидель бұғазды жабу Иранды көршілес елдермен ашық қақтығысқа әкелуі мүмкін деп есептейді:

"Ормуз бұғазының жабылуы – бұл Иранның өңірдегі бірнеше елге қарсы соғыс жариялағаны сияқты болмақ. Сондықтан мұндай қадамның салдары тым ауыр, әрі ол өте ықтимал емес", – деді ол.

Осы уақытта кеме қозғалысын бақылаушылар Ормуз бұғазындағы танкер бағыттарының өзгеріп жатқанын тіркеді. Bloomberg мәліметінше, бұғаз арқылы өтуге бағытталған кейбір супертанкерлер кері бұрылып жатыр. Мысалы, Coswisdom Lake және South Loyalty атты екі танкер, әрқайсысы 2 миллион баррельге дейін мұнай тасымалдай алады, олар жексенбі күні бағытын өзгертті. Грекияның Кеме қатынасы министрлігі өз кемелеріне Ормуз бұғазы арқылы жүру жоспарын қайта қарап, қауіпсіз порттарға тұрақтауды ұсынды.

Жалпы, аймақтағы шиеленіс артып келеді: Парсы шығанағындағы кеме сигналдары мен электроникаға кедергілер жиілеп, танкерлік тасымалдан түсетін табыс соңғы шабуылдарға дейін-ақ 90%-ға артқан.

Қорытындысында, Ормуз бұғазының жабылуы – қазіргі геосаяси жағдайда әлемдік мұнай нарығына төнетін ең үлкен қауіптердің бірі. Бағалар бірден 90 доллардан жоғары көтерілуі мүмкін, бірақ ұзақ мерзімді блокада Иранның өзін де шығынға ұшырататындықтан, бұл екіталай.