Тың бастаманы Қазақстан экологиялық ұйымдар қауымдастығы мен Біріккен ұлттар ұйымы жанындағы «Азық-түлік және ауыл шаруашылығы ұйымы» жүзеге асырады.

Пилоттық жобаға тәжірибе алаңы ретінде Алматы және Ақтөбе облыстарындағы жайылымдық жерлер таңдалды.

Тың жоба Ақтөбе облысындағы Мұғалжар және Әйтеке би аудандарында жүзеге асырылады. Мәселен Әйтеке би ауданындағы Аралтоғай елді мекенінің айналасын Аралдан көшкен құм басып, топырақтың құнары азайған. Төрт түліктің қыс азығын даярлау үшін шаруалар иен даланы шарлап кетеді. Сондықтан тозған жерді тыңайту үшін 500 гектар жерге еркекшөп пен жоңышқа тұқымын себу көзделіп отыр.

Дәулетияр Тоғызбаев, аудан әкімі:

- Ол жерде қазір ең басты мәселе – шабындық аз. Жайылым жер бар. Бізге керегі осы шабындық жерді көбейту. Көпжылдық шөптерді егіп, шаруалардың, әсіресе, осы мал шаруашылығымен айналысатын шаруалардың мәселесін шешу.

Жоба аясында шауалар тозған жерлерді қалыпқа келтірудің заманауи әдіс-тәсілдерін үйренеді. Ол үшін фермерлік дала мектептері құрылып, агроорман мелиорациялық жүйелерін қалыптастыру бойынша білім беру бағдарламасы әзірленеді.

Талғат Кертешев, фермерлік дала мектебінің ұлттық үйлестірушісі:

- Фермерлік мектеп жүйесінде біз ол жерлердегі шаруа қожалықтарының жайылымдарын қалай дұрыс басқару, олардың ротациясы деген бар, олардың өнімділігін сақтау, содан кейін оларды деградацияға ұшырамау жайындағы көптеген өздеріміздің оқыту модульдеріміз бар. Сол модульдер арқылы көрсетуге біздің осындай алға қойған мақсаттарымыз, міндеттеріміз бар.

Тозған жайылымдар мен шабындықтарды қайта қалыпқа келтіруге білікті мамандар жұмылдырылады. Гүлнар Ещанова Шығанақ Берсиев атындағы Ақтөбе жоғары аграрлық-техникалық колледжінің агрономия бойынша арнайы пәндердің оқытушысы. Ол білім ордасы жанындағы 20 гектар жерден 20 жылға жуық мол өнім алып келеді. Ғылым мен тәжірибені ұштастыра отыра жиған-тергенімен шаруалармен бөлісуге әзір.

Гүлнәр Ещанова, Ақтөбе жоғары аграрлық-техникалық колледжінің арнайы пәндер оқытушысы:

- Көпжылдық мал азықтық дақылдар бар ғой. Қылтықсыз арпабас дегендердің тұқымын шашып, көбейту. Екпе ағаштарды егіп, мына жел эррозиясы, су эррозиясы дейді, соларға қарсы көпжылдық дақылдарды өсіру. Беде, эспарсет, жоңышқа. Сондай дақылдарды өсіру керек.

Бекітілген технологияларға сәйкес жайылымдар мен шабындық жерлерге мал азығымен қатар үйеңкі, жиде, қарағаш пен қарағай көшеттері егіледі. Бұл агроорман-мелиорациялық жүйенің қалыптасып, жаңбыр мен қар суының жиналуына жағдай жасайды. Нәтижесінде жайылым мен шабындықтардың өнімділігі артады.

Авторлары: Мансұр Есқожин, Айнадин Молдабеков, Айбек Даутов