Бүкіл әлем Украинаның жақында ресейлік әуе базаларына жасаған соққылары туралы жиі жазып жатыр. Украинаға жасалған шабуылдарда қолданылған бұл Ту-95МС бомбалаушы ұшақтарының көпшілігі Кеңес Одағы ыдырағаннан кейін 1990 жылдардың басында Қазақстаннан алынған делінеді. Ресей бұл ұшақтарды своптар мен қайтарымсыз аударымдар арқылы қайтарып алыпты.

Ресейдің әуе күштеріне үлкен соққы ретінде Украина жақында Ресей территориясының тереңдігінде, соның ішінде Арктикадағы, Сібірдегі және Қиыр Шығыстағы базаларды, Украина шекарасынан 7000 шақырымнан астам қашықтықтағы ұшқышсыз және зымырандық соққыларда 40-тан астам ресейлік әскери ұшақты зақымдады немесе жойды деп мәлімдеді.

Соққыға ұшыраған ұшақтардың арасында зымырандық шабуылдарды басқару және ұрыс алаңындағы барлауды үйлестіру үшін қолданылатын Ту-95, Ту-22М бомбалаушы ұшақтары мен А-50 ерте хабарлау ұшағы сияқты стратегиялық активтер де болды.

Украина қауіпсіздік қызметі бұл іс-әрекет Ресейге 7 миллиард долларға дейін шығын келтіруі мүмкін деп есептейді. Бір қызығы, бұл бомбалаушы ұшақтардың көпшілігі, әсіресе Ту-95МС үлгілері ешқашан посткеңестік Ресейде жасалмаған, бірақ 1990 жылдардың басында Қазақстаннан ұрланған деген болжам бар.

Қырғи қабақ соғыс реликті қайта пайда болғаны анық. Бұған дейін united24media хабарлағандай, Кеңес Одағы 1991 жылы ыдыраған кезде оның орасан зор әскери арсеналы жаңа тәуелсіз мемлекеттерде болды. Қазақстан таңғаларлықтай әлемдегі ең үлкен Ту-95МС стратегиялық бомбалаушы-40 флотын өзіне алған болатын, оның ішінде 27 алыс қашықтықтағы қанатты зымыранды МС-16 және 13 МС-6.

Осы мүмкіндікті пайдаланып, Ресей Қазақстанның тәжірибесіздігі мен кеңестік дәуірдегі әскери ынтымақтастығын үнсіз пайдаланып, ресми рұқсатсыз ұшақты қайтарып алыпты.

1992 жылдың басында ресейлік және қазақстандық бомбалаушы ұшақтардың экипаждары бірлескен жаттығуларды жалғастырды. Сондай кезеңдердің бірінде Қиыр Шығыстағы Украинка сияқты Ресей базаларына Қазақстаннан ұшқан Ту-95МС бомбалаушы ұшақтары қайтарылмаған. Оның орнына Ресей ескі Ту-95К үлгілерін қайтарып берген.

Әдейі айырбастау арқылы ма, әлде Қазақстанның бомбалаушы ұшақтарын қайтарудан бас тартты ма, Мәскеу ондаған стратегиялық ұшақтарға ие болды. Ресейлік дереккөздер 1992 жылдың басында тек 16-18 Ту-95МС ұшағы алынды деп мәлімдегенімен, олардың қаншасы Ресей флотына берілгені туралы сұрақтарға қатысты нақты деректер жоқ.

Бұл жерде біз Украинаның ерекше келісімі туралы да айта кеткенді жөн санаймыз. 1999 жылы Украина Мәскеуге бомбалаушы ұшақтар мен қанатты зымырандарды беру арқылы газ қарызын өтеу туралы келісімге келген болатын.

Ол кезде Украина стратегиялық қарулардың қомақты арсеналына ие болды, бірақ оларды ұстауға немесе жанармай жағуға қаражаты жетпеді. Ресей, керісінше, өзінің стратегиялық күштері үшін бұл ұзақ қашықтыққа арналған платформаларды қайтарып алуды жөн санады.

Ресейдің қазіргі ұзақ қашықтыққа ұшатын бомбалаушы флоты – Украинаның инфрақұрылымына үнемі соққы беру үшін пайдаланылады. Қазақстан ешқашан жоғалтқан Ту-95МС бомбалаушы ұшақтары үшін жауапкершілік пен өтемақы алған емес, ал олардың орнына қайтарылған ескі модельдердің тағдыры белгісіз күйінде қалып отыр.

90-шы жылдардың басында әскери техниканы үнсіз күйде ауыстырудан басталған оқиға бүгінгі ұрыс даласындағы шындыққа сәйкес келеді. Дәл сол ұшақтар әлі де белсенді түрде қолданыста немесе қазіргі уақытта ресейлік асфальттағы жанып жатқан сынықтар болуы әбден мүмкін.