Біздің күнделікті өмірде байқамай жасайтын ұсақ қимылдарымыз — миымыздың қалай жұмыс істейтіні туралы маңызды мәлімет бере алады. Ұлыбританиядағы Йорк университетінің зерттеушілері жүргізген жаңа зерттеу осы қарапайым қимылдардың аутизм спектрі бұзылыстарын анықтауда шешуші рөл атқара алатынын көрсетті. Таңғаларлығы, бұл әдіс тек екі саусаққа орнатылған сенсорлар мен жасанды интеллект көмегімен жүзеге асады.

Зерттеуге 59 адам қатысқан. Олардың бас бармақ пен сұқ саусағына арнайы кішкентай сенсорлар орналастырылды. Тест барысында қатысушыларға түрлі көлемдегі тіктөртбұрыш пішінді тұрмыстық заттарды көтеру тапсырылған. Осы арқылы шынайы өмірге ұқсас ортада зерттеу жүргізілді. Сенсорлар әр қатысушының саусақ қозғалысын, жылдамдығын, қолдың қозғалыс траекториясын, затпен жанасу уақытын және тағы да басқа 12-ден астам моторлық көрсеткішті тіркеді.

Жиналған деректер әртүрлі машиналық оқыту алгоритмдеріне жүктеліп, нәтижелер таңқаларлық болды. ЖИ модельдері адамның аутизм спектрінде бар-жоғын 89%-ға дейінгі дәлдікпен болжай алды. Барлық модельдер бойынша орташа дәлдік көрсеткіші 84%-дан жоғары болған.

Бұл зерттеу аутизмнің тек әлеуметтік және қарым-қатынас дағдылары арқылы ғана емес, сонымен қатар қозғалыс дағдыларындағы нәзік айырмашылықтармен де көрініс табатыны туралы бұрынғы зерттеулерді де қуаттайды. Атап айтқанда, қолды созу немесе затты ұстау сияқты қарапайым қимылдар мидың көру және моторлық жүйелері арасындағы байланысты көрсетіп, неврологиялық жағдайлар туралы құнды мәлімет бере алады.

Зерттеудің тағы бір артықшылығы – әдістің тікелей емес және инвазивті емес болуы. Яғни, ми томографиясы немесе ұзақ клиникалық бақылау қажет емес. Бірнеше минутқа ғана созылатын тест пен ЖИ-ге негізделген талдау арқылы диагноз қою мүмкіндігі пайда болады. Бұл, әсіресе, аутизмді ерте анықтау қажет болатын балалар үшін – ыңғайлы әрі стрессіз балама әдіс ретінде жақсы.

Алайда зерттеудің шектеулері де бар. Бұл әдіс әзірге тек орташа интеллекті бар ересектерге сыналған. Сондықтан кіші жастағы балаларда, әсіресе ерте кезеңде қаншалықты тиімді болатыны әзірге белгісіз. Зерттеу тобы бұл әдістің аутизмнің әртүрлі түрлерін ажырата алу мүмкіндігін және денсаулық сақтау мен білім беру жүйесінде қолдануға жарамдылығын зерттеуді жалғастырып жатыр.

Осы зерттеу жасанды интеллекттің медициналық диагностикадағы әлеуетін тағы бір мәрте дәлелдеп отыр. Мүмкін, жақын болашақта адамның зат ұстау тәсілінен оның миындағы процестер туралы терең түсінік ала алатын боламыз. ЖИ қолдауымен жүргізілетін жүйке жүйесін скринингтеу әдістері – болашақта жылдам, қолжетімді және сенімді тәсілге айналуы мүмкін.

Бұл әдістің ерекшелігі – оның адам үшін мейлінше ыңғайлы әрі бейтарап болуы. Қазіргі таңда аутизмді диагностикалау үшін көбіне мінез-құлыққа ұзақ мерзімді бақылау, сұхбаттар, немесе кейде күрделі неврологиялық тексерістер қажет. Ал жаңа әдіс — бар болғаны қысқа моторлық тест және сенсорлық деректерді талдайтын ЖИ алгоритмі арқылы – процесті әлдеқайда жылдам және жаппай қолдануға қолайлы ете алады.

Сонымен қатар, бұл тәсіл аутизмді ерте кезеңде анықтауға мүмкіндік берсе, бұл балалардың уақытында қолдау мен арнайы білім беру бағдарламаларына қол жеткізуін тездетеді. Ерте диагностика – аутизммен өмір сүретін адамдардың әлеуетін ашуға жол ашатын негізгі факторлардың бірі. Жасанды интеллект осы процесті жеңілдетсе, бұл қоғам үшін де, отбасы үшін де үлкен жеңіс болмақ.

Бұған қоса, зерттеу нәтижелері ЖИ-дің табиғи моторлық сигналдармен жұмыс істеу қабілетінің артқанын көрсетеді. Бұрын мұндай модельдер көбінесе мәтіндер мен суреттерді өңдеумен шектелсе, енді олар реалды сенсорлық деректерді түсініп, күрделі неврологиялық күйлерге қатысты нақты болжам жасай алады. Бұл – ЖИ-дің медицинадағы мүмкіндіктерінің кеңейіп келе жатқанын аңғартады.

Болашақта бұл әдістің тек диагностикамен шектелмей, реабилитацияда, даму процесін бақылауда, тіпті баланың моторлық дағдыларын дамытуға арналған жеке жаттығу бағдарламаларын құруда да қолданылуы мүмкін. Саусақ қозғалыстары арқылы алынған нақты деректер баланың қандай бағытта көбірек қолдауды қажет ететінін айқындап бере алады.