Иә, сауда сақал сипағанша. Тақауда жаһандық сауда қарқыны сәл кібіртіктеп еді, қазір қайта жанданды.

Биылғы меже 35 трлн доллар. Бірақ келер жылы өсім баяулайды. Бұл Біріккен Ұлттар Ұйымы Сауда және даму конференциясының болжамы. Ал геосаяси жағдайларға толы биылғы жыл қалай өтіп барады? Нарықта қандай тауар сұраныста болды және қай елдер саудасын қыздыра алды?

Әлемдік сауда нарығындағы алпауыт АҚШ енгізген тарифтерге қарамастан, сатушы компаниялар кедергілерге тез бейімделіп жатқан сыңайлы.

Жаһандық сауда жанданды

Биыл Шығыс Азия, Африка және Оңтүстік елдері арасында алыс-беріс едәуір артты. Шығыс Азия экспорттың ең жоғары өсімін 9%-дық көрсеткішін тіркеді, оған ішкі сауданың 10%-ға артуы да ықпал еткен. Ал Африкада импорт 10%-ға, экспорт 6%-ға артты. Оңтүстік елдері арасындағы сауда шамамен 8%-ға ұлғайды, бұл дамушы мемлекеттер арасындағы экономикалық байланыстардың тереңдеп келе жатқанын көрсетеді. Әсіресе Қытай, Оңтүстік Корея, Бразилия, Үндістан қызметтер экспортының ең жоғары өсім қарқынын көрсетті. Бұл дамушы экономикалардың әлемдік саудадағы салмағы артқанын білдіреді. Бірақ бұған келер жылы әлемдік экономикадағы тұрақсыздық теріс әсер етуі мүмкін.

БҰҰ Сауда және даму конференциясы:

- 2026 жылы әлемдік сауда нарығындағы өсім қайта бәсеңдеуі мүмкін. Оған қарыздың өсуі, сауда шығындарының артуы және өзге де жайттар әсер етеді.

Жаһандық саудадағы тауар айналымы

Биыл өндіріс, әсіресе электроника саласында сауда қызды. Ал энергетика және автомобиль секторларында сұраныс аз. Химия өнімдерінің саудасы 10%-ға, ал ауылшаруашылық өнімдері мен киім-кешек нарығы 7%-ға артты. Химия өнімдерінің негізгі экспорттық нарықтары Қытай мен Индонезия тұрақты өсім көрсетті. Ал Еуропада сұраныс төмендеді. Сондай-ақ отын және кен өндіру өнеркәсібі өнімдерінің бағасы 5%-ға түсті. Бұл 2024 жылы байқалған үрдіске сәйкес келеді, өйткені мұнай ұсынысының артып кетуі және энергия тасымалдаушылардың арзандауы саудаға кері әсер етті. Жыл басынан бері West Texas Intermediate маркалы мұнайдың бағасы 2 желтоқсандағы жағдай бойынша шамамен 16%-ға арзандады.

Химикаттар 10%

Ауылшаруашылық өнімдері 7%

Киім 7%

Мата 5%

Кеңсе және телекоммуникация құрылғылары 18%

Автомобиль өнімдері -1%

Отын және кен өндіру өнеркәсібі — 5%

Темір және болат — 3%

Дереккөз: World trade organization

Жасанды интеллектке қатысты тауарлар әлемдік сауда өсімінің шамамен жартысын қамтамасыз етті. Яғни жартылай өткізгіштер мен кремний пластиналарынан бастап телекоммуникациялық жабдықтарға дейінгі өнімдерге сұраныс артып келеді.

Биыл әлемдік саудадағы алпауыттар Қытай мен АҚШ арасы ушыққаны мәлім. Бұл тұста Қытай сауда серіктестерінің шеңберін кеңейтіп, көршілес мемлекеттермен сауда қатынасын нығайтуға күш салды. АҚШ-тан басқа нарықтарға экспорттың өсуі есебінен түскен табыс 1 трлн долларға жетті. Бұл экономикасының сыртқы нарықтарға тәуелді екенін білдіреді. Сырттан келетін кіріс АҚШ-қа экспорттың күрт төмендеуіне қарамастан ұлғайды. Бірақ Қытай әлемнің басқа өңірлерін, көбіне Оңтүстік-Шығыс Азия мен Еуропаға жергілікті өнеркәсіпке қауіп төндіретін арзан тауарларды өткізіп жатыр деген алаңдаушылық бар.

The Guardian басылымы:

- Оңтүстік-Шығыс Азияға арналған көптеген тауарлар түптеп келгенде АҚШ нарығына транзит арқылы түседі, яғни тарифтерден айналып өту үшін үшінші елдер арқылы жөнелтіледі. Өйткені АҚШ-та арзан тауарларға сұраныс жоғалған жоқ. Ал Қытайдың арзан жаппай өндірістік әлеуетін қайталай алатын елдер өте аз.

Биыл АҚШ Индонезиядан 23,1 млрд доллар көлемінде тауар импорттады. Бұл былтырға қарағанда үш есе көп. Сарапшылар мұны Қытай тауарларының Индонезия арқылы қайта бағытталуымен түсіндіреді. Импорт Малайзия мен Филиппиннен де артты. АҚШ пен Қытайдың бір-біріне қарымта тарифі екіжақты саудаға зиян келтіргенімен, жалпы әлемдік тауар ағынына айтарлықтай әсер еткен жоқ. Morgan Stanley экономистері Қытайдың әлемдік экспорттағы үлесі 2030 жылға қарай 15%-дан 16,5%-ға дейін өседі деп болжап отыр.