Майдан даласына Өспен елді мекенінің өрімдей жастары да шақыртылған еді. Солардың ішіндегі ағайынды Сембековтердің көрсеткен ерлігі, жанқиярлық қарекеті архив құжаттарында қаттаулы, ұрпақтарының жүрегінде сақтаулы. Осылайша, отты жылдар Сембек ақсақалға қос қанатын қырқып өткен­дей оңайға тиген жоқ. Ұлдары Әбіл мен Орал әскер қатарына қоса шақырылып, шаңырағында жалғыз қарындасы қалады.

Әбіл Сембеков 1917 жылы Шет ауданы Өспен ауылында өмірге келген. 1939 жылы Жаңаарқа аудандық әскери комиссариатының шақыр­туы­мен әскерге алынып, майдан басталған жылдан бері соғыс даласында болған. 224-Гатчин дивизиясының 111-артиллериялық полкінде Ленинград майданында болған. Соғыстағы ерліктері үшін «Ленинградты қорғағаны үшін», «Ерлігі үшін» медалімен, Жоғарғы Кеңестің шешімімен «1941–1945 жылдардағы Ұлы Отан соғысында Германияны жеңгені үшін» медалімен марапатталған.

«Әкем Әбілдің соғыста көрсет­кен ерлігі – біз үшін зор мақтан. Өзенге батқан гаубицалы тракторды белінен су кешіп жүріп, жөндеп, алып шығып, қайта іске қосқаны, Берлинге барып, қаланы неміс басқыншыларынан азат еткені, соғыс біткеннен кейін Қиыр Шығыстағы Жапон елінің соғысына қатысқаны – бәрі-бәрі бүгінде аңызға айналды. Кейін соғыстан қираған үйлерді қалпына келтіруге де үлесін қосты. 1946 жылы Өспенге қайта оралды. Сол кезде дене жарақаты бар еді. Аман-есен еліне келген соң мыс зауытында жұмыс істеді. Көзкөргендердің ай­туынша, әкеміз шаруаның ыңғайын біліпті. Қолөнер шебері бол­ған деседі. Соғыстан бауыры Орал­дың бір аяғы сал болып оралады. Жаны ашығаны сонша, түнде інісі ұйықтап жатқанда протезін алып кетіп, жөндеп қояды екен. Әкем қайтқанда мен үш жаста екенмін», дейді ұлы Жұмабай Сембеков.

Ал Орал Сембеков 1923 жылы туған. Орал да Жаңаарқа аудандық әскери комиссариатының шақыр­туымен майданға он сегіз жасында алынған. Соғыста 145-атқыштар дивизиясының 599-атқыштар полкі құрамында соғысқа қатысқан. 1943 жылдың мамыр айында ұрыс даласында ауыр жарақат алып, 3672-эвакуациялық емханада емде­ліп, ауыр жарақатына байланыс­ты елге қайтарған. Майдан даласын­дағы ерлігі үшін «І дәре­желі Отан соғысы» орденімен марапатталған.

«Әкем Орал майданда барлаушы болады. Ұрыс басталмай тұрып, түнімен даланы кезіп, жарылғыш заттардан тазалайды. Сөйтіп, жүргенде 1942 жылы мина жарылады. Сол кезде жартысы көз жұмып, әкем сол аяғынан жара­қат алады. Мейірбекелер ең таяу Смоленск қаласына жеткізіп, сол жерде бақайшақ жағынан аяғы жа­рамайды деп кесіп тастайды. Ота сәтсіз жасалып, аяғы үш мәрте, ақыр соңында жуан санынан кесіл­ген. Сөйтіп, соғысқа жарамай 1942 жылы елге қайтарылады. «Ер­лігі үшін» медалін алды», дейді май­дангердің ұлы Темірхан Сембеков.

Ол уақытта Сембек ақсақал мыс зауытында от жағып, қарапайым еңбек еткен көрінеді. Қос батырдың анасы өмірден ерте өтеді. Жалғыз қарындасы Күлсақ та шешек ауруынан көз жұмады. Осындай ауыртпашылық әкесі Сембектің жанына қатты батады. Оның үстіне қос тірегі де – майдан даласында. Сөйтіп, жүргенде ауыр жарақатпен Орал ұлы елге оралып, әкесіне қарайласады.

Ағайынды майдангердің соғыс даласында бір-бірімен мүлдем байланысы болмапты. Бір-бірінің халін, қайда жүргенін үйге жөнелт­кен хаты арқылы хабар алмасып отырыпты. Оны әкесіне қарындасы Күлсақ оқып беріп, жауап жазатын көрінеді.

«Соғыстан кейін әкем елге келіп, анамызбен отау құрады. Алла беріп, тоғыз баланың әкесі ата­нады. Әкем 78 жасында дүние­ден озды. Ол елге келісімен еңбек­ке белсене араласады. Нілді зауы­ты­ның асханасына Ақтоғай, Қар­қаралыдан тапсырыспен мал айдап әкеледі. Оны сойып, арбамен асханаға өткізеді. Бір аяғының жоқтығына қарамай, осының бәрін өзі басқарады. Үйдегі тоғыз баланы өсіріп, өндірді. Одан кейін ағасы Әбіл өмірден ерте озып, алты баласын менің әкем бауы­рына басты. Құдай берген он бес баланы оқытып, үй қылды. Қан­дай мықтылық, ерік-жігер деп таң­ғаламын», дейді Темірхан Оралұлы.

Майдангер Оралдың төсқал­тасында үнемі қаламы мен қағазы жүріпті. Өлең жазыпты. Әсіресе, майдан даласындағы қасіретті қара сөзбен дестелепті. Өз қолымен жазған майдан хаттары, өлең-жырлары ұлдарында әлі сақтаулы.

«Біз болдық Калининнің қаласында,

Қалың жау, қалың орман арасында.

Барлаудан таңға жақын оралғанда,

Тап болдым немістердің минасына.

Оң аяқ жуан саннан кесіліпті,

Іштегі өкініштің дерті күшті.

Өкініш емес ақсақ боп қалғаным,

Ел қорғаудан қалғаным өкі­нішті...», деген өлең жолдары қалған.

Өспен елді мекенінің өзінен 500-ге жуық адам соғысқа қаты­сыпты. Жергілікті өлкетанушы Файзолла Шәкімұлынан кейін осы істі қос ба­тырдың немересі Әділет Сембеков жалғастырып келеді.

«2017 жылы соғыс ардагер­леріне мемориалды тақта қойдық. Сол кезде зерттеу жұмысын қара­ғанда 500 адам қатысқаны анық болды. Сонымен қатар Өспеннен Мұса Аханов деген ардагер де Гатчин дивизиясында болыпты. Орал әкемізге сөз өнері Сембек атамыздан дарыған. Ол кісі көкпаршы екен. Жасы егде тартып қалса да, «Қақторы келді қасыңа, қамшы тиер басыңа, Әкел тойдың көкпарын!» деп әндетіп жүріп, жас­тармен бірге көкпар тартқан. Бәйге ат ұстаған. Өлкетанушы Файзулла Шәкімұлының бәйге туралы өлеңінде «Бәйгеден үзбей келуші еді, Сембектің қауын қақтай қақ торысы», деген жерлер бар. Сәкен Сейфуллиннің шопыры, өспендік Серік Үдешов те майдан даласында болған», дейді батырдың немересі, өлкетанушы Әділет Сембеков.

Қарағанды облысы