Жүргізушінің денсаулығы оның жеке мәселесі емес, бүкіл қоғамның қауіпсіздігіне тікелей әсер ететін фактор.

Қазақстанда қандай аурулармен көлік жүргізуге тыйым салынады? Caravan.kz медиа порталы саралап көрді.

19 тамыз күні Абай облысы, Үржар ауданына қарасты Бестерек ауылында бүкіл елді дүр сілкіндірген жол-көлік оқиғасы болды. Toyota көлігінің жүргізушісі үйдің қасында ойнап жүрген балаларды қағып кетті.

Қайғылы оқиға кеше Бестерек ауылында орын алды. Алдын ала мәлімет бойынша, Toyota автокөлігінің 55 жастағы жүргізушісі көлік тізгініне ие бола алмай, жол жиегінен он метр қашықтықта, үйдің қақпасы алдында тұрған балалар тобын қаққан.

Соққының қатты болғаны сонша, екі бала оқиға орнында тіл тартпай кетсе, тағы біреуі ауруханаға барар жолда көз жұмды.

Ауыр дене жарақаттарын алған өзге үш бала ауруханаға жеткізіліп, қазіргі уақытта жансақтау бөлімінде жатыр.

Көлік жүргізушісі қамауға алынды. Жүргізілген сараптама оның оқиға кезінде сау болғанын көрсетті. Қазіргі таңда оқиға орнында полиция қызметкерлері мен жедел-тергеу тобы жұмыс істеп, апаттың мән-жайын анықтауда.

Бұл сұмдық оқиғаға байланысты Президент Қасым-Жомарт Тоқаев шұғыл тапсырма берді. Мемлекет басшысының тапсырмасымен зардап шеккен балаларға шұғыл медициналық көмек көрсету үшін Қорғаныс министрлігінің С-295 әскери-көлік ұшағы ұшып шықты. Оның бортында реаниматолог, нейрохирург және травматологтан құралған білікті медициналық бригада бар.

Қайғылы оқиға салдарынан жасы 2 мен 7 жас аралығындағы үш бала қаза тапты, тағы үш бала 6 мен 9 жас аралығында ауыр жарақат алды. Олар қазір дәрігерлердің бақылауында және қажетті медициналық көмек алуда.

Әлеуметтік желілерде жүргізушінің туыстарының сөзіне сілтеме жасалған ақпарат тарады. Ол рөлге ие бола алмауының себебі — эпилепсия ұстамасы болуы мүмкін деген болжам бар. Бұл нұсқаны тергеу органдары тексеруде.

Бұған дейінгі жағдайлар

Өткен аптада Астана прокуратурасы қалада медициналық қарсы көрсетілімдерге қарамастан көлік жүргізген жүргізушілер анықталғанын хабарлады. Олардың арасында эпилепсия диагнозы бар азаматтар да болған.

Мысалы, бір жағдайда жүргізуші рөлде отырған кезде ауруы ұстап қалып, ол екі жаяу жүргіншіні қағып кеткен. Анықталғандай, ол 2021 жылдан бері диспансерлік есепте тұрған және ҚР ҚК-нің 345-бабы 2-бөлігі бойынша қылмыстық жауапкершілікке тартылған.

Заңнамаға сәйкес, «Жол жүрісі туралы» заңның 75-бабында: денсаулық жағдайының нашарлауы медициналық қорытындымен расталса, көлік жүргізу құқығынан айыруға толық негіз болады деп көрсетілген.

Соңғы шешім бойынша, денсаулығы жол қозғалысына қауіп төндіретін 10 адам жүргізуші куәлігінен айырылған.

Қазақстанда қандай аурулармен көлік жүргізуге болмайды?

2014 жылғы 17 сәуірде қабылданған «Жол жүрісі туралы» заңда көлік жүргізуге тыйым салынатын медициналық қарсы көрсетілімдер нақты көрсетілген.

Тыйым салынатын аурулар қатарында:

— айқын белгілері бар созылмалы психикалық аурулар (шизофрения, жындысандырушылық бұзылыстар);

— ауыр аффективті бұзылыстар (терең депрессия, биполярлық бұзылыс);

— тұлғалық бұзылыстар (мысалы, антиәлеуметтік мінез-құлық);

— ақыл-ой кемістігі;

— нашақорлық пен маскүнемдік (егер ремиссия 2 жылдан аз болса);

— эпилепсия;

— ахроматопсия (түсті ажырата алмау);

— екі көздің толық соқырлығы.

Толық тізімді заңнан көруге болады.

Сараптамалық көзқарас

Бұл мәселе тек құқықтық қана емес, әлеуметтік және қоғамдық қауіпсіздік тұрғысынан да аса маңызды.

1. Халықаралық деректер

Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының мәліметінше, эпилепсиямен ауыратын адамдардың шамамен 30%-ында ұстамалар дәрі-дәрмек арқылы толық бақыланбайды. Мұндай науқастар көлік жүргізген жағдайда тек өзіне ғана емес, айналасындағы адамдарға да тікелей қауіп төндіреді.

2. Құқықтық жауапкершілік

Егер азамат денсаулық жағдайын жасырып немесе жалған анықтама арқылы жүргізуші куәлігін алса, бұл қылмыстық жауапкершілікке әкелуі мүмкін. ҚР ҚК-нің 345-бабына сәйкес, көлік құралын басқарып, абайсызда адам өліміне себепші болғандарға 5 жылдан 10 жылға дейін бас бостандығынан айыру жазасы қарастырылған.

3. Әлеуметтік салдар

Жүргізушінің денсаулығы туралы деректерді жасыру кейде тек бір адамның ғана емес, тұтас отбасының, ауылдың немесе қаланың қайғысына айналады. Туыстары немесе жақындары да мұндай диагнозды біле тұра, «жүргізе бер» деп қолдау көрсетсе, бұл үлкен қателік.

Қауіпсіздікке қатысты ұсыныстар

— Егер жүргізушіде эпилепсия, жүрек ұстамасы, көру қабілетінің қатты төмендеуі сияқты диагнозы болса, көлік басқарудан бас тартуы тиіс.

— Жақындары мұндай жағдайда азаматқа қолдау көрсетіп, рөлге отырмауын қадағалауы керек.

— Медициналық тексеруден адал өту – тек заң талабы емес, бұл ең әуелі қоғам алдындағы жауапкершілік.

— Кез келген күмәнді жағдайда адам өз денсаулығы мен өзгенің өмірін қатерге тігіп, көлік жүргізбеуі керек.

Үржардағы қайғылы жағдай барша қоғамға сабақ. Жүргізушінің денсаулығы оның жеке мәселесі емес, бүкіл қоғамның қауіпсіздігіне тікелей әсер ететін фактор.